Τα ακραά καιρικά φαινόμενα είναι όλο και πιο έντονα και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής και αυτό έχει «πληρωθεί» και με εκατοντάδες νεκρούς.
Με βάση τα στοχεία που φιλοξένησε το meteo οι συνολικές απώλειες ανθρώπινων ζωών εξαιτίας των καιρικών φαινομένων αυτής της περιόδου εκτιμώνται σε 232. Από αυτούς, 132 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε πλημμυρικά επεισόδια την περίοδο 2000-2020, πράγμα που δείχνει ότι οι πλημμύρες είναι μακράν το πιο επικίνδυνο φαινόμενο.
Σύμφωνα με τα συγκεκριμένα στοιερία, αγγίζουν... τα 500 τα καιρικά επεισόδια (έντονα φαινόμενα) στην Ελλάδα από το 2000 μέχρι σήμερα. Φαινόμενα που έχουν έχουν προκαλέσει φυσικές καταστροφές με κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις, σύμφωνα με το meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Αττική, Θεσσαλονίκη, Χανιά και Ηλεία είναι οι περιοχές με τα περισσότερα ακραία φαινόμενα στη χώρα.
Πιο αναλυτικά, η επιχειρησιακή μονάδα Μeteo του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) έχει αναπτύξει και εμπλουτίζει συστηματικά μια βάση δεδομένων, με στοιχεία που αφορούν σε επεισόδια πλημμύρας, κεραυνικής δραστηριότητας, χαλαζόπτωσης, χιονιού/παγετού, ανεμοθύελλας, ανεμοστρόβιλου, καθώς και σε καύσωνες, ταξινομώντας τα με βάση την ένταση των καιρικών φαινομένων και των επιπτώσεών τους. Στο πλαίσιο του Εθνικού Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή και του έργου CLIMPACT, επικαιροποιήθηκε το ευρετήριο των καιρικών επεισοδίων και είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο www.meteo.gr/weather_cases.cfm, ενώ αναπτύχθηκε και σχετικός διαδραστικός χάρτης.
Ένα στα τρία φαινόμενα προκάλεσε πολύ σοβαρές επιπτώσεις
Την περίοδο 2000 – 2020 καταγράφηκαν 488 επεισόδια τα οποία επηρέασαν από έναν έως 28 νομούς το καθένα, με μέσο αριθμό νομών που επηρεάστηκαν τους τρεις. Εντός του 2021, με την προσθήκη μερικών ακόμη καιρικών επεισοδίων, αυτά έως το Μάιο άγγιξαν τα 500.
Το 32% των επεισοδίων - δηλαδή το ένα στα τρία- προκάλεσε πολύ σοβαρές επιπτώσεις (μεγέθους Ι3), το 37% προκάλεσε μέτριας σοβαρότητας επιπτώσεις (μεγέθους Ι2) και το 31% προκάλεσε μικρής σοβαρότητας επιπτώσεις (μεγέθους Ι1). Ο μεγαλύτερος συνολικός αριθμός επεισοδίων καταγράφηκε το 2014, ενώ ό μεγαλύτερος αριθμός επεισοδίων με πολύ σοβαρές επιπτώσεις το 2019.
Ποιοι είναι οι πιο επικίνδυνοι μήνες
Οι μήνες Οκτώβριος και Νοέμβριος παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη συχνότητα επεισοδίων, γεγονός που χαρακτηρίζεται από τους ερευνητές αναμενόμενο, δεδομένου ότι οι περισσότερες καταστροφές από καιρικά φαινόμενα στην Ελλάδα οφείλονται σε έντονες βροχοπτώσεις που προκαλούν πλημμύρες, οι οποίες είναι ιδιαίτερα αυξημένες τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Όσον αφορά στους καλοκαιρινούς μήνες, αναπτύσσονται καταιγίδες τοπικού χαρακτήρα, οι οποίες όμως μπορεί να γίνουν ιδιαίτερα επικίνδυνες όταν συνοδεύονται από έντονο ρυθμό βροχόπτωσης και σημαντική κεραυνική δραστηριότητα.
Το ένα τέταρτο του συνόλου των καταγεγραμμένων επεισοδίων σχετίζεται με απώλεια ανθρώπινης ζωής. Συνολικά 229 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους την περίοδο 2000 – 2020 εξαιτίας καιρικών φαινομένων στη χώρα μας (και άλλοι τρεις έως το Μάιο φέτος), όπως αναφέρει το ΑΠΕ. Οι περισσότεροι υπήρξαν θύματα πλημμύρας και κεραυνού, ενώ πολύ λιγότεροι υπήρξαν θύματα ανεμοθύελλας, ανεμοστρόβιλου, παγετού ή καύσωνα. Πιο επικίνδυνοι ήταν οι φθινοπωρινοί και χειμερινοί μήνες. Συγκριτικά, κατά τη διάρκεια της εικοσαετίας οι περισσότερες απώλειες εμφανίζονται το Νοέμβριο, με κύρια αιτία το επεισόδιο στη Μάνδρα Αττικής το Νοέμβριο του 2017 που προκάλεσε 24 απώλειες.
Η πλημμύρα, σε ποσοστό 63%, υπήρξε το πιο σύνηθες φαινόμενο με σοβαρές επιπτώσεις την περίοδο 2000 – 2020. Τα έτη 2014 και 2019 ήταν αυτά με τα περισσότερα φαινόμενα κατά την περίοδο 2000-2020, με τις πλημμύρες να έχουν τη μερίδα του λέοντος (41 και 33 αντίστοιχα).
Αττική η πλέον πληττόμενη περιοχή
Οι περιοχές με τα περισσότερα επεισόδια με κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις είναι η ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου Αττικής (Αθήνα-προάστια) με 80 επεισόδια, η Θεσσαλονίκη με 75, τα Χανιά με 53 και η Ηλεία με 50. Ο νομός Αττικής, όπου διαμένει περίπου το 35% του συνολικού ελληνικού πληθυσμού, είναι η πλέον πληττόμενη περιοχή της Ελλάδας, καθώς επηρεάστηκε από το ένα τέταρτο των καιρικών επεισοδίων που εκδηλώθηκαν στη χώρα την περίοδο 2000-2020, ενώ 53 άνθρωποι εκτιμάται ότι έχασαν τη ζωή τους στην περιοχή εξαιτίας καιρικών φαινομένων.
Από τη γεωγραφική κατανομή των επεισοδίων, παρατηρείται ότι οι παράκτιοι νομοί είναι περισσότερο εκτεθειμένοι σε έντονα καιρικά φαινόμενα. Αλλά και οι περισσότερο αστικοποιημένοι νομοί είναι πιο ευάλωτοι στα καιρικά φαινόμενα, καθώς ή αστικοποίηση συμβάλλει στην τρωτότητα έναντι των καιρικών κινδύνων.
Η περιοχή της Μεσογείου πολύ πιθανό να επηρεαστεί από την κλιματική αλλαγή
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές του meteo Κατερίνα Παπαγιαννάκη, Βασιλική Κοτρώνη και Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος σε άρθρο τους στο τελευταίο δελτίο του Εθνικού Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή, με θέμα τα εργαλεία και τις υπηρεσίες αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών, που αναπτύσσονται από τα μέλη του δικτύου στο πλαίσιο λειτουργίας του CLIMPACT, τα καιρικά φαινόμενα προσελκύουν τις τελευταίες δεκαετίες ολοένα και περισσότερο το επιστημονικό ενδιαφέρον, λόγω του αυξημένου μεγέθους των επιπτώσεων που έχουν στην οικονομία, στην κοινωνία και στο περιβάλλον. Το μέγεθος των επιπτώσεων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι η ένταση των καιρικών φαινομένων, καθώς επίσης η ευπάθεια, η ετοιμότητα και η προσαρμοστικότητα του πληθυσμού που εκτίθεται στα καιρικά φαινόμενα.
Σύμφωνα με όσα δήλωσε στο «ΑΠΕ-ΜΠΕ» η κα Παπαγιαννάκη, «παρατηρούμε μία αυξητική τάση στη χώρα μας στο πλήθος των καιρικών επεισοδίων με αρνητικές κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις ετησίως, με έντονη ωστόσο διακύμανση. Οι πλημμύρες, ιδίως οι ξαφνικές που εκδηλώνονται ως αποτέλεσμα έντονων βροχοπτώσεων μικρής διάρκειας, υπήρξαν μακράν το πιο επικίνδυνο φαινόμενο με ζημιές και απώλειες ζωής, ιδίως τους φθινοπωρινούς μήνες. Συνολικά, 132 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε πλημμυρικά επεισόδια την περίοδο 2000-2020».
«Σύμφωνα με όλες τις επιστημονικές μελέτες», πρόσθεσε, «στην περιοχή της Μεσογείου η συχνότητα και η ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι καταιγίδες, είναι πολύ πιθανό να επηρεαστούν σημαντικά από την παγκόσμια αλλαγή του κλίματος και την απερήμωση, με αποτέλεσμα την πιθανή αύξηση των έντονων πλημμυρικών επεισοδίων στην περιοχή».
Με χιόνια «υποδέχθηκαν» το καλοκαίρι οι κάτοικοι στον Όλυμπο
Αρχές Ιουνίου και ενώ χιλιάδες πολίτες τρέχουν στις παραλίες για να απολαύσουν τον ήλιο και να κάνουν μια βουτιά, οι κάτοικοι του Ολύμπου θαυμάζουν τις χιονισμένες κορυφές. Κι όμως, τέτοια εποχή χιόνια σκέπασαν το ψηλότερο βουνό της χώρας. Την ίδια ώρα που «βούλιαξαν» δρόμοι στην Ξάνθη από την ισχυρή καταιγίδα και το χαλάζι, ενώ ξαφνικά... χειμώνιασε και στην Αττική πριν από λίγες ημέρες.
Σύμφωνα με τον κ. Αλέξανδρο Στύλλα, διαχειριστή καταφύγιου στον Όλυμπο, αυτή τη στιγμή η θερμοκρασία αγγίζει τον 1 βαθμό με θερμοκρασία σώματος -1 και το χιόνι είναι περίπου στους 5 πόντους. Όπως και να έχει, όσο ασυνήθιστο κι αν μας φαίνεται ένα τέτοιο φαινόμενο, τα χιόνια και οι χαμηλές θερμοκρασίες στο βουνό δεν αποτελούν πρωτοφανή φαινόμενα για τους κατοίκους των γύρω περιοχών.
Από τους θερμότερους ανοιξιάτικους μήνες της τελευταίας δεκαετίας στην Ελλάδα ο φετινός Μάιος
Την ίδια ώρα, ενδεικτικό της κλιματικής αλλαγής είναι το γεγονός πως αρκετά πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα κυμάνθηκε η θερμοκρασία σε όλη τη χώρα τον Μάιο του 2021, σύμφωνα με το δίκτυο των μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr. Στη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο και την Κρήτη ήταν ο πιο θερμός Μάιος τουλάχιστον από το 2010, ενώ για τις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα ήταν ο δεύτερος κατά σειρά πιο θερμός Μάιος την ίδια περίοδο.
Πιο αναλυτικά, στη Μακεδονία και στη Θράκη η μέση μέγιστη θερμοκρασία κυμάνθηκε 0,8 βαθμούς Κελσίου υψηλότερα από τη μέση τιμή (τέταρτη υψηλότερη της δεκαετίας), στη Δυτική Ελλάδα +0,9 ° C (η πέμπτη υψηλότερη της δεκαετίας), στη Θεσσαλία καταγράφηκαν αποκλίσεις +1,5 ° C (δεύτερη υψηλότερη της δεκαετίας μετά τον Μάιο του 2013), στη Στερεά Ελλάδα, στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη +1,9 ° C +2ºC, και +2ºC αντίστοιχα (οι υψηλότερες της δεκαετίας), ενώ στα νησιά του Αιγαίου εκτός της Κρήτης καταγράφηκε μικρότερη απόκλιση κατά +1,2 ° C (δεύτερη υψηλότερη μετά τον Μάιο του 2018).
Κύρια αιτία των παρατεταμένα υψηλών θερμοκρασιών στη χώρα ήταν η επικράτηση υψηλών βαρομετρικών πιέσεων στο μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Μεσογείου, με αποτέλεσμα τη ροή θερμών αερίων μαζών από την Αφρική προς τα Βαλκάνια.
Αντίθετα με την Ελλάδα, στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη η μέση θερμοκρασία του Μαΐου 2021 κυμάνθηκε περίπου 4-5 βαθμούς κάτω από τα φυσιολογικά για την εποχή επίπεδα.
Μπορείτε να βλέπετε τις αποκλίσεις της μέσης τιμής των μεγίστων θερμοκρασιών φέτος στην Ελλάδα ανά μήνα από την σελίδα μας: www.meteo.gr/climatic_deviation.cfm
(πληροφορίες από meteo, ΑΠΕ-ΜΠΕ)
