Στις κάλπες προσέρχονται σήμερα Πέμπτη οι Βρετανοί σε μια αναμέτρηση που αναμένεται να φέρει το Εργατικό Κόμμα στην εξουσία - έπειτα από 14 χρόνια συντηρητικής διακυβέρνησης που οδήγησαν σε ένα ζοφερό σκηνικό οικονομικής δυσπραγίας και αυξανόμενης δυσπιστίας προς τους θεσμούς.
Το κουρασμένο εκλογικό σώμα αναμένετα να τιμωρήσει το Συντηρητικό Κόμμα του Ρίσι Σουνάκ, με τους Εργατικούς του Κίρ Στάρμερ να διατηρούν σταθερό και σημαντικό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις εδώ και μήνες.
Υπενθυμίζεται πως ο Σούνακ αποφάσισε την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες στις 22 Μαΐου υπογραμμίζοντας πως η Βρετανία είχε μόλις πετύχει δύο σημαντικά ορόσημα: η οικονομία αναπτύσσεται πλέον ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν - ξεπερνώντας τη Γερμανία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ - ενώ ο πληθωρισμός έχει επιστρέψει σε «κανονικά» επίπεδα.
Παρότι «το αποτέλεσμα των εκλογών δεν είναι δεδομένο», ο απερχόμενος πρωθυπουργός εμφανίστηκε την Τετάρτη ανήσυχος: «Αν πιστέψουμε τις δημοσκοπήσεις, η χώρα μπορεί να ξυπνήσει αύριο με μια υπερπλειοψηφία των Εργατικών έτοιμη να ασκήσει την ανεξέλεγκτη εξουσία της».
Οι Εργατικοί επιμένουν - αν και «χωρίς να ιδρώνουν» - στους διακηρυγμένους στόχους τους να θέσουν σε τροχιά ανάπτυξης την υποτονική οικονομία, να επενδύσουν στις υποδομές και να κάνουν τη Βρετανία «υπερδύναμη καθαρής ενέργειας».
Αξίζει να σημειωθεί πως το κόμμα έχει κερδίσει την υποστήριξη μεγάλων τμημάτων της επιχειρηματικής κοινότητας, καθώς και την υποστήριξη παραδοσιακά συντηρητικών εφημερίδων, συμπεριλαμβανομένης της Sun του Ρούπερτ Μέρντοχ που έχει δώσει και επίσημα πλέον το χρίσμα:
«Φέρνοντας το κόμμα του στο επίκεντρο της βρετανικής πολιτικής για πρώτη φορά από τότε που ο Τόνι Μπλερ βρισκόταν στο Νο 10 (Downing St.), ο σερ Κίρ κέρδισε το δικαίωμα να αναλάβει την ηγεσία».
Προς επαναδιαπραγμάτευση η συμφωνία του Brexit;
Αναλυτές εκτιμούν τώρα πως μια πιθανή κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Εργατικών θα μπορούσε να προσφέρει νέα σταθερότητα στην ταραχώδη σχέση Ηνωμένου Βασιλείου - ΕΕ, καθώς ο Κίρ Στάρμερ υπόσχεται να ανοίξει εκ νέου προς διαπραγμάτευση τμήματα της συμφωνίας του Ηνωμένου Βασιλείου μετά το Brexit.
Όπως διαβάζουμε στο Euronews, παρότι το Brexit κυριαρχεί στη βρετανική πολιτική για το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας, υπήρξε κάτι σαν ταμπού στην προεκλογική εκστρατεία.
«Τα δύο μεγάλα κόμματα προσπάθησαν να συζητήσουν το Brexit όσο το δυνατόν λιγότερο», σημειώνει ο Joel Reland, ερευνητής στο think tank «UK in a Changing Europe». «Οι ψηφοφόροι έχουν απογοητευτεί αρκετά με όσα έχουν διεμηφθεί με το Brexit, οπότε ο συντηρητικός πρωθυπουργός απέφυγε να τραβήξει την προσοχή στο συγκεκριμένο θέμα»
Στο στρατόπεδο των Εργατικών, προσθέτει, «ο Κίρ Στάρμερ προσπαθεί να ξανακερδίσει τις χαμένες έδρες του "Κόκκινου Τείχους" που ψήφισε υπέρ της εξόδου από την ΕΕ το 2016» - μια αναφορά στις παραδοσιακά εργατικές περιοχές των Μίντλαντς και της βόρειας Αγγλίας, οι οποίες αυτομόλησαν στις τελευταίες εκλογές του 2019.
Ο ηγέτης των Εργατικών έχει αποκλείσει την επανένταξη της Βρετανίας στην ενιαία αγορά ή στην τελωνειακή ένωση, ξεκαθαρίζοντας πως δεν προτίθεται να επαναφέρει την ελευθερία κυκλοφορίας προσώπων κι εμπορευμάτων. Περισσότερο ασαφής παραμένει σχετικά με τις πτυχές της συνεργασίας ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου που προτίθεται όντως να επαναδιαπραγματευτεί - αν και συνεργάτες του έχουν προτείνει τομείς όπως η ρύθμιση των χημικών προϊόντων, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και η σύνδεση με το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της ΕΕ.
Εφόσον ο Στάρμερ πάρει τα κλειδιά της Downing Street θα μπορούσε να αντιμετωπίσει δυσκολίες στην επαναφορά της συμφωνίας με τρόπο που να είναι αρεστός τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στο ακροατήριό του στο εσωτερικό της Βρετανίας.
«Όταν εμβαθύνεις στις λεπτομέρειες του τι θέλουν να κάνουν (οι Εργατικοί), πρόκειται σε γενικές γραμμές για σχετικά μικρά πράγματα. Ακόμη και αυτά ωστόσο θα ήταν αρκετά δύσκολο να τα διαπραγματευτούν με την ΕΕ», δήλωσε ο Ian Bond, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση (CER).
Ορίζοντας τις κόκκινες γραμμές του - δηλαδή τη μη ένταξη στην ενιαία αγορά ή την τελωνειακή ένωση ή την έγκριση της ελεύθερης κυκλοφορίας - το κόμμα «έχει στριμωχτεί στη γωνία», προσθέτει ο Bond. «Έχουν περιορίσει τα περιθώρια ελιγμών τους και έχουν περιορίσει την ικανότητά τους να διαπραγματευτούν μια καλύτερη συμφωνία με την ΕΕ».
Οι Βρυξέλλες ενδέχεται επίσης να επιδιώξουν να κερδίσουν νέες «παραχωρήσεις» από το Ηνωμένο Βασίλειο με αντάλλαγμα μια αναθεωρημένη συμφωνία σε εξειδικευμένους τομείς. Μια παραχώρηση θα μπορούσε να είναι η συμφωνία για την κινητικότητα των νέων που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Απρίλιο, η οποία θα αποκαθιστούσε τη δυνατότητα των νέων Βρετανών και Ευρωπαίων να ταξιδεύουν, να εργάζονται και να σπουδάζουν ελεύθερα και στις δύο πλευρές.
«Το πρόβλημα είναι πως οι Εργατικοί έχουν αποκλείσει προς το παρόν μια συμφωνία για την κινητικότητα των νέων», εξηγεί ο Reland. «Αλλά νομίζω ότι αν θέλουν να πετύχουν μια συμφωνία με τις Βρυξέλλες, μάλλον θα πρέπει να είναι λίγο πιο ευέλικτοι».
Πόσο πιθανό είναι ένα νέο αμυντικό σύμφωνο Βρετανίας - ΕΕ;
Ένας τομέας στον οποίο Βρυξέλλες και Λονδίνο επιθυμούν να αναπτύξουν στενότερους δεσμούς είναι η ασφάλεια και η άμυνα.
Ο επόμενος Βρετανός πρωθυπουργός πρόκειται να συναντηθεί με τους Ευρωπαίους ομολόγους του κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον στις 9-11 Ιουλίου, ενώ μια εβδομάδα μετά θα φιλοξενήσει στο Blenheim Palace τη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας.
Με τον πόλεμο να μαίνεται στο κατώφλι της Ευρώπης και το φάντασμα της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ να πλανάται πάνω από τον Λευκό Οίκο, έχει στρατηγικό νόημα και για τις δύο πλευρές να στηρίξουν η μία την άλλη στην ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης. Κάπως έτσι θα ήταν εύλογο να πέσει στο τραπέζι ένα αμυντικό σύμφωνο.
«Όλα αυτά τα ερωτήματα σχετικά με την ευρωπαϊκή ασφάλεια έχουν γίνει πολύ πιο έντονα και πολύ πιο ανησυχητικά», δηλώνει στο Euronews η Olivia O'Sullivan του Chatham House.
«Το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να είχε μια δύσκολη σχέση με την ΕΕ τα χρόνια που μεσολάβησαν, ωστόσο είναι ένας από τους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς στρατούς, δαπανά σταθερά πάνω από το 2% του ΑΕΠ του για την άμυνα ως μέλος του ΝΑΤΟ και συνεργάζεται πολύ στενά στον τομέα της άμυνας με σημαντικές ομάδες όπως οι χώρες της Βαλτικής και η Σκανδιναβία».
«Επομένως δεν μπορεί παρά να αποτελεί μέρος του παζλ όταν μιλάμε για την ευρωπαϊκή ασφάλεια».
Οι εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο συμπίπτουν με την έναρξη μιας νέας πολιτικής θητείας της ΕΕ, κατά την οποία τα σχέδια για την ενίσχυση των αμυντικών βιομηχανιών του μπλοκ αποτελούν μία από τις σημαντικότερες στρατηγικές προτεραιότητές του. Το μπλοκ έχει ήδη κάνει σημαντικά βήματα για την ενίσχυση των αμυντικών βιομηχανικών ικανοτήτων του και αναμένεται να ορίσει έναν Επίτροπο που θα κατευθύνει τις προσπάθειες αυτές κατά την επόμενη πενταετή θητεία.
«Πολλές από τις πρόσφατες πρωτοβουλίες της ΕΕ στον τομέα αυτό επικεντρώθηκαν στην ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανικής παραγωγής», εξηγεί η O'Sullivan. «Αλλά πολλές από αυτές τις πρωτοβουλίες και τα έργα δεν περιλαμβάνουν τρίτες χώρες. Επικεντρώνονται σκόπιμα στις βιομηχανίες των κρατών μελών της ΕΕ. Επομένως, θα είναι δύσκολο να διαπραγματευτούμε αν το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί ή αν θέλει να συμμετάσχει σε αυτά».
Αυτό βέβαια δεν αποκλείει το σενάριο οι Βρυξέλλες να προσπαθήσουν να στηριχθούν στο Ηνωμένο Βασίλειο ως εταίρο για την αμυντική ετοιμότητα και αυτό με δεδομένο πως οι Εργατικοί - όπως άλλωστε και οι Συντηρητικοί - δεσμεύονται να στηρίξουν στρατιωτικά το Κίεβο, σε αντίθεση ας πούμε με την Λεπέν, τον Ορμπάν και μια σειρά άλλων Ευρωπαίων ηγετών.
«Το να έχουμε τους Βρετανούς όσο το δυνατόν πιο στενά συνδεδεμένους με το τι κάνει η υπόλοιπη Ευρώπη θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν καταλήξουμε με έναν μάλλον απρόβλεπτο και ασταθή Τραμπ ως πρόεδρο των ΗΠΑ», δηλώνει ο Ian Bond. «Για τις Βρυξέλλες, νομίζω ότι το σύνθημα θα είναι περισσότερη σταθερότητα».
