Η ΕΕ κινείται προς μια πιο εθνοτική και ξενοφοβική αντίληψη της «ευρωπαϊκότητας», που μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, επισημαίνει έκθεση που δημοσιεύει ο Guardian.
Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) και του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Ιδρύματος (ECF), εντοπίζει τρία «σημεία» σε όλο το μπλοκ και υποστηρίζει ότι ο συνδυασμός τους ενέχει τον κίνδυνο να διαβρώσει τις ή να αλλάξει ριζικά το «ευρωπαϊκό αίσθημα».
Η έκθεση, που δημοσιεύει αποκλειστικά ο Guardian, υποστηρίζει ότι η προφανής «λευκότητα» στην πολιτική της ΕΕ, η χαμηλή συμμετοχή των νέων και ο περιορισμένος φιλοευρωπαϊσμός στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη μπορεί να διαμορφώσουν ένα νέο «ευρωπαϊκό αίσθημα» που θα είναι κόντρα στις βασικές αξίες τής ΕΕ.
«Ο Μάριο Ντράγκι κυριάρχησε στη συζήτηση στις Βρυξέλλες, όπου στο επίκεντρο βρέθηκε η ανάγκη αναζωογόνησης της οικονομίας της ΕΕ, που χάνει το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα», δήλωσε ο Pawel Zerka, συντάκτης της έκθεσης και ανώτερος συνεργάτης πολιτικής του ECFR.
«Ωστόσο, αν η οικονομία είναι η "μηχανή" της ΕΕ, τότε το "ευρωπαϊκό αίσθημα" πρέπει να θεωρείται το καύσιμό της. Και αυτό που συμβαίνει σήμερα απαιτεί επείγουσα προσοχή, διαφορετικά κινδυνεύουμε να ξεμείνουμε από καύσιμα...», πρόσθεσε.
Ο Zerka ορίζει το «ευρωπαϊκό αίσθημα» ως την αίσθηση ότι ανήκουμε σε έναν κοινό χώρο, μοιραζόμαστε ένα κοινό μέλλον και προσυπογράφουμε κοινές αξίες, τις οποίες ο ίδιος προσδιορίζει: παγκοσμιοποίηση, συμμετοχή στην κοινωνική ζω, ισότητα. Οπως επισημαίνει ο Zerka, αυτές οι αξίες αμφισβητούνται όλο και περισσότερο.
Η έκθεση - η τρίτη του είδους της - αναφέρει ότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ένας σταθερά μεγάλος αριθμός πολιτών σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη της ΕΕ εξακολουθεί να εμπιστεύεται το μπλοκ και είναι αισιόδοξος για το μέλλον του.
Σύμφωνα με την έκθεση, το ισχυρό «ευρωπαϊκό αίσθημα» αποδεικνύεται επίσης από το συγκριτικά υψηλό ποσοστό συμμετοχής 51% στις φετινές ευρωεκλογές και από το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των 27 εθνικών κυβερνήσεων της ΕΕ παραμένει φιλοευρωπαϊκή στις προοπτικές και την πολιτική της.
Τα επικίνδυνα «σημάδια»
Η έκθεση ωστόσο, αναφέρει ότι όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι πολίτες αισθάνονται «αποκλεισμένοι», «απογοητευμένοι» ή «αδιάφοροι» προς την ΕΕ, ιδίως οι έγχρωμοι και οι μουσουλμάνοι, οι πολίτες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, καθώς και οι νέοι ψηφοφόροι που αισθάνονται ότι η Ενωση είναι «πολύ λευκή» ή «πολύ δυτική».
Οι έγχρωμοι Ευρωπαίοι είναι εκτεθειμένοι σε ένα τεράστιο κύμα ξενοφοβίας μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, αναφέρει η έκθεση, ενώ οι μουσουλμάνοι συχνά αισθάνονται αποξενωμένοι, καθώς πολλές κυβερνήσεις υποστηρίζουν το Ισραήλ.
Οι επιτυχίες των ακροδεξιών κομμάτων στις ευρωεκλογές, σε Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο, Αυστρία και Ουγγαρία, καθώς και οι ισχυρές επιδόσεις τους στις Κάτω Χώρες και τη Γερμανία, έχουν επίσης τροφοδοτήσει τον αντιμεταναστευτικό λόγο.
Η έκθεση κρούει τον κώδωνα, καθώς βλέπει να διαμορφώνεται στην ΕΕ μια «ξενοφοβική κοσμοθεωρία».
Σημειώνει επίσης την «περιορισμένη ποικιλομορφία στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων», επισημαίνοντας ότι μόλις το 3% των ευρωβουλευτών προέρχεται από φυλετικές και εθνοτικές μειονότητες και ότι πολλές χώρες απέτυχαν να κατεβάσουν υποψήφιους που δεν ήταν λευκοί.
«Η "λευκότητα" του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ξεχωρίζει έναντι ... του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου, των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων ή του διαγωνισμού τραγουδιού της Eurovision» , έγραψε ο Zerka.
Ο «χλιαρός» φιλοευρωπαϊσμός στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη προκαλεί επίσης ανησυχία, αναφέρει η έκθεση, με την προσέλευση των ψηφοφόρων στις ευρωκάλπες να είναι κάτω από 40% σε επτά από τις 11 χώρες της περιοχής.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένοι πολίτες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης είναι απογοητευμένοι από την ένταξη στην ΕΕ, ενώ τα εκλογικά αποτελέσματα σε χώρες όπως η Σλοβακία, η Τσεχία και η Κροατία δείχνουν αυξανόμενη εξομάλυνση του ευρωσκεπτικισμού.
Παρομοίως, αν και οι έρευνες δείχνουν ότι οι νεότεροι ψηφοφόροι είναι περισσότερο υπέρ της ΕΕ και πιο ανεκτικοί από τις παλαιότερες γενιές, το ενδιαφέρον τους στις ευρωεκλογές ήταν περιορισμένο και, όσοι ψήφισαν, σε μεγάλο ποσοστό τάχθηκαν υπέρ της ακροδεξιάς ή της αριστεράς.
Ο Zerka προειδοποίησε ότι το αίσθημα της «έλλειψης εκπροσώπησης» από κάποιο κόμμα, ενέχει τον κίνδυνο οι νέοι να αποσυνδεθούν από την ΕΕ ή ακόμη και να την απορρίψουν.
Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι απειλείται το ευρωπαϊκό εγχείρημα από αυτή τη διολίσθηση προς μια «εθνοτική» αντίληψη της ευρωπαϊκότητας στην οποία η ξενοφοβία -δημοφιλής σε πολλές χώρες της Ευρώπης - «ανθεί» ανεξέλεγκτα στον «λόγο, τις πολιτικές και τις προοπτικές της πολιτικής της ΕΕ».
Ο Zerka δήλωσε ότι για να αντιμετωπίσουν την πρόκληση, τα κόμματα πρέπει επειγόντως να δράσουν. Οι χώρες θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Αυστρίας, του Βελγίου και της Γερμανίας μειώνοντας την ηλικία ψήφου και οι πολιτικοί πρέπει να συζητούν πολύ περισσότερο με τους νέους.
Οι φιλοευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει «να αντισταθούν στον πειρασμό και να παραμένουν σιωπηλοί σχετικά με τη μετανάστευση και τη διαφορετικότητα, καθώς το εκλογικό τους όφελος είναι βραχυπρόθεσμο», και να εξηγήσουν στους ψηφοφόρους ότι ορισμένες συμπεριφορές μπορεί να υπονομεύσουν την κοινωνική ειρήνη σε διαφορετικές κοινωνίες.
Εάν ένας αυξανόμενος αριθμός Ευρωπαίων καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ΕΕ δεν τους εκπροσωπεί, ούτε αντανακλά τις ανησυχίες και τις αξίες τους, το «ευρωπαϊκό αίσθημα»θα μπορούσε να καταρρεύσει εντελώς, προειδοποιεί η έκθεση.
Με πληροφορίες από Guardian
