Ρεκόρ υποθέσεων απάτης και λανθασμένης σήμανσης του ελαιόλαδου κατέγραψε η ΕΕ το πρώτο τρίμηνο του 2024, καθώς ο πληθωρισμός τροφοδοτεί την παρανομία. Το κόστος του ελαιόλαδου έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2018, με την παραγωγή να πλήττεται από την κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλεί.
Η εκτόξευση της τιμής του ελαιόλαδου οδήγησε σε «έκρηξη» των διασυνοριακών περιστατικών απάτης στην ΕΕ, που περιλαμβάνουν από λανθασμένη σήμανση μέχρι μολυσμένα προϊόντα.
Το πρώτο τρίμηνο του 2018, η ΕΕ είχε καταγράψει μόλις 15 περιπτώσεις. Το πρώτο τρίμηνο του 2024 οι περιπτώσεις απάτης έφθασαν τις 50 - υπερτριπλάσια αύξηση - σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο Guardian.
Ωστόσο, ο αριθμός αυτός αφορά μόνο όσα περιστατικά έχουν εντοπιστεί και αναφερθεί από τα κράτη μέλη στη Γενική Διεύθυνση Υγείας της ΕΕ. Σε αυτά δεν περιλαμβάνονται εγχώριες περιπτώσεις και το μέγεθος της απάτης στην πραγματικότητα είναι πολύ μεγαλύτερο.
Φυτοφάρμακα και... γυαλιά στο πιάτο μας
Οι αναφορές περιστατικών περιλάμβαναν λάδια μολυσμένα με μη εγκεκριμένες ουσίες, όπως φυτοφάρμακα και ορυκτέλαια, ενώ σε μία περίπτωση εντοπίστηκαν... θραύσματα γυαλιού μέσα στο λάδι!
Εξτρα... νοθευμένο και από Ελλάδα
Υπήρχαν επίσης πολλές περιπτώσεις όπου το «έξτρα παρθένο» ελαιόλαδο τελικά ήταν... νοθευμένο. Για παράδειγμα, είχε αναμιχθεί με έλαια κατώτερης ή φθηνότερης ποιότητας, αν και η ετικέτα έγραφε... έξτρα παρθένο.
Ορισμένα έλαια διέσχισαν πολλά σύνορα, με τη Γερμανία να αναφέρει τον Μάρτιο μια περίπτωση «παραπλανητικής εσφαλμένης σήμανσης ελαιολάδου από τη Συρία, μέσω της Ολλανδίας».
Από τις 182 κοινοποιήσεις απάτης και μη συμμόρφωσης από τις αρχές του 2023, 54 αφορούσαν προϊόντα από την Ιταλία, 41 από την Ισπανία και 39 από την Ελλάδα.
Αυστηρότεροι έλεγχοι
Η ΕΕ θέσπισε νέους κανόνες για τους ελέγχους στο εμπόριο αλλά τις μεθόδους ανάλυσης τού ελαιόλαδου τον Ιούλιο του 2022.
Ωστόσο, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι ο υψηλότερος αριθμός κοινοποιήσεων στο σύστημα δεν υποδηλώνει αυξημένο κίνδυνο για τους καταναλωτές.
«Ο υψηλότερος αριθμός αποτελεί απόδειξη της καλύτερης ανταλλαγής πληροφοριών από τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών. Η Επιτροπή έχει μηδενική ανοχή στην απάτη».
Ο Chris Elliott, καθηγητής ασφάλειας τροφίμων στο Πανεπιστήμιο Queen's του Μπέλφαστ, δήλωσε ότι ενώ οι συνέπειες της κατανάλωσης μολυσμένου ελαιολάδου θα μπορούσαν να είναι σοβαρές, είναι πολύ δύσκολο αυτό να είναι διαθέσιμο στα ράφια των μεγάλων σούπερ μάρκετ.
Οπως είπε ο ίδιος, όσοι παρανομούν με το ελαιόλαδο, είναι πιθανόν να το κάνουν σε περιοχές όπου δεν υπάρχει κανένας έλεγχος ή επιτήρηση.
«Οι μικρές επιχειρήσεις ή οι υπηρεσίες τροφίμων είναι πιο ευάλωτες στην απάτη», πρόσθεσε.
Πολύ μεγάλη μείωση της παραγωγής και τα χειρότερα έρχονται
Οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν οδηγήσει σε μείωση της παραγωγής ελαιόλαδου τα τελευταία χρόνια. Οι καλλιέργειες στην Ισπανία, η οποία την περίοδο 2018-19 παρήγαγε περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής ελαιολάδου, έχουν πληγεί από την ξηρασία και τους καύσωνες.
Τα προσωρινά στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου (IOC) δείχνουν ότι τα παγκόσμια επίπεδα παραγωγής αναμένεται να μειωθούν στους 2,4 εκατ. τόνους το 2023-24, 27% κάτω σε σχέση με την περίοδο 2018-19, ενώ οι προβλέψεις για τα επίπεδα κατανάλωσης κάνουν λόγο για 2,6 εκατ. τόνους
Η μειωμένη παραγωγή προκάλεσε πολύ μεγάλες αυξήσεις στην τιμή του ελαιόλαδου. Εκατό κιλά εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου από το Χαέν της Ισπανίας κόστισαν 787 ευρώ τον περασμένο Νοέμβριο, από 262,50 ευρώ πέντε χρόνια νωρίτερα, καθιστώντας το ελαιόλαδο μια πιο ελκυστική αγορά για... απατεώνες.
Ενδεικτικά, τον Νοέμβριο, οι ιταλικές αρχές κατάσχεσαν 550.000 κιλά λαδιού που έφεραν σήμανση «ελαιόλαδο», ενώ στην πραγματικότητα ήταν μείγμα... φυτικών ελαίων. Η αξία των κατασχεθέντων εμπορευμάτων ήταν περίπου 250.000 ευρώ.
