Με δεδομένο ότι η κυβέρνηση Τσίπρα κυβέρνησε με μνημόνιο και είχε δυνατότητα για αποκλειστικά μικρές κοινωνικές παρεμβάσεις, όπως ήταν για παράδειγμα οι ανασφάλιστοι στο ΕΣΥ, μπορούμε να μιλήσουμε για ένα κενό στο προοδευτικό χώρο από τα τέλη του 2011 μέχρι σήμερα.
Η αποξένωση των προοδευτικών πολιτών έχει ρίζες στη δεκαετία του 90 όταν τα προοδευτικά κόμματα ασπάστηκαν άκριτα τον καπιταλισμό των αγορών δίχως καμιά κριτική ή αναστοχασμό. Κολύμπησαν στην κολυμβήθρα των swaps και των χρηματιστηρίων, και εγκατέλειψαν την κοινωνία στα χέρια της αγοράς. Σήμερα οι πληγές στο σώμα της κοινωνίας είναι αυτές που απαξιώνουν τον προοδευτικό χώρο που είτε την εγκατέλειψε, είτε συμμετείχε στο πρόβλημα. Οι κλιμακούμενες ανισότητες, συνοδεία θεσμικής κατάρρευσης, απαιτούν ριζοσπαστική απάντηση που δεν θα έρθει όσο οι προοδευτικοί αναλώνονται στα του οίκου τους, ο καθένας ξεχωριστά.
Η συντηρητική αφήγηση έχει δημιουργήσει ένα καθεστώς μέσα στο οποίο αισθάνεται ενοχικά όποιος μιλήσει για τις προκλήσεις του καπιταλισμού των αγορών, για το ρόλο του κράτους και την προστασία της κοινωνίας. Αν αυτό το κενό δεν καλυφθεί πειστικά από την αριστερά και την κεντροαριστερά, θα καλυφθεί από αντιδραστικούς και την ακροδεξιά, με πυξίδα το μίσος και το διχασμό στη βάση της κοινωνίας. Κάθε εκλογική μάχη μέχρι σήμερα αυτό καταδεικνύει, όσο κι αν επιμένουν οι μετέχοντες του πολιτικού συστήματος να σφυρίζουν αδιάφορα, είτε γιατί δεν αισθάνονται επαρκείς για να αναλάβουν την ευθύνη μίας τοποθέτησης εκτός της κείμενης αφήγησης ή γιατί είναι μέρος της.
Ψήγματα μίας τέτοιας κριτικής είχε ο λόγος του Χάρη Δούκα και τον εκτόξευσαν στις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ, όσο κι αν ένιωσε την ανάγκη να αφαιρέσει από το λόγο του το πώς πραγματικά κέρδισε τις δημοτικές εκλογές, όταν πολλαπλασίασε τις δυνάμεις που άθροισε απέναντι στον Κώστα Μπαλογιάννη, δηλαδή στο Μαξίμου και την Ντόρα Μπακογιάννη. Πιστεύω πως αν δεν το είχε πράξει, η συμμετοχή την περασμένη Κυριακή θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη.
Μακάρι να το κάνει πριν την επόμενη Κυριακή, εκθέτοντας την πρόταση Ανδρουλάκη για ένα περίκλειστο ΠΑΣΟΚ που θα μείνει στα ίδια χαμηλά ποσοστά, αδυνατώντας να μπει σε έναν παραγωγικό διάλογο με την αριστερά προκειμένου να εκπροσωπήσει πλατιά κοινωνικά στρώματα. Η μέχρι σήμερα τακτική αναμονής του ΠΑΣΟΚ για την ισοπέδωση της αριστεράς, δεν έχει αποφέρει και δεν θα φέρει καρπούς. Ο ΣΥΡΙΖΑ σπαράσσεται εδώ και ένα χρόνο, αλλά τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ παραμένουν τα ίδια. Και θα παραμείνουν, όσο δεν γίνεται μία ειλικρινής και εμφανής προσπάθεια για ένα ικανό προοδευτικό μέτωπο απέναντι στη ΝΔ.
Το κενό που μένει, καλύπτεται καθημερινά από μία ακροδεξιά που εξελίσσεται και εκπαιδεύεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο αναπτύσσοντας δίκτυα σαν αυτά που κάποτε είχε η σοσιαλδημοκρατία. Αρκεί να δει κανείς την μετάλλαξη της κας Λατινοπούλου μετά την είσοδο της στην ευρωβουλή, αλλά και τα εκλογικά αποτελέσματα σε μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες. Ο χρόνος που απομένει μέχρι τις επόμενες εθνικές εκλογές, που μπορεί να προκηρυχθούν ακόμα και εντός του 2025, είναι ελάχιστος και δεν αφήνει άλλα περιθώρια για μία κεντρο/αριστερά που κινείται με τον αραμπά.
(Ο Κωνσταντίνος Αλεξάκος είναι αρχιτέκτονας, πολιτικός αναλυτής)
