Ένα βροχερό ανοιξιάτικο πρωινό στην Ιντιάνα, μια λευκή, μεσήλικη, συντηρητική γυναίκα έκλεισε ραντεβού με μια τρανς γυναίκα.
Όμως το ραντεβού δεν άρχισε καλά. Η τρανς την περίμενε καθισμένη σε ένα τραπέζι και όταν η μεσήλικη εμφανίστηκε, σηκώθηκε όρθια και της άπλωσε το χέρι της. Αλλά εκείνη αρνήθηκε να της δώσει το δικό της.
«Θέλω να ξέρεις ότι είμαι μια συντηρητική χριστιανή», της είπε, ενώ στεκόταν ακόμη όρθια. «Είμαι φιλελεύθερη χριστιανή», απάντησε η τρανς γυναίκα. «Ας μιλήσουμε».
Το ραντεβού τους έπρεπε να διαρκέσει περίπου 30 λεπτά, αλλά η συζήτηση ήταν τόσο συναρπαστική και για τις δύο που κράτησε μια ώρα και τελείωσε με τη συντηρητική γυναίκα να σηκώνεται από τη θέση της και να αγκαλιάζει την τρανς.
«Ευχαριστώ», της είπε. «Ήταν υπέροχα!»
Αυτή η απίθανη συνάντηση έγινε με πρωτοβουλία της ‘Human Library’, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού με τη μορφή μιας πλατφόρμας μάθησης, που επιτρέπει στους ανθρώπους να “δανείζονται” άτομα αντί για βιβλία. Όχι όμως οποιαδήποτε άτομα. Κάθε «βιβλίο-άνθρωπος» στο ράφι αυτής της βιβλιοθήκης αντιπροσωπεύει μια ομάδα ατόμων που έρχεται αντιμέτωπη με προκαταλήψεις ή στιγματισμό λόγω του τρόπου ζωής, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της εθνικότητας, των θρησκευτικών πεποιθήσεων ή της αναπηρίας. Ένα τέτοιο «βιβλίο-άνθρωπος» μπορεί να είναι για παράδειγμα, ένας αλκοολικός, ένας μουσουλμάνος/α, ένας άστεγος/η, ένας αυτιστικός/η ή κάποιος/α που κακοποιήθηκε σεξουαλικά.
Η «Menneskebiblioteket» στα Δανέζικα διοργανώνει δια ζώσης αλλά και διαδικτυακές εκδηλώσεις όπου άνθρωποι λειτουργούν ως «ανοιχτά βιβλία», έτσι ώστε ένας αναγνώστης να μπορεί να τους κάνει ερωτήσεις σχετικά με τη ζωή και την εμπειρία τους και να κατανοεί καλύτερα ζητήματα που τον απασχολούν.
Έτσι κάποιος μπορεί να δει συνομιλίες μεταξύ απίθανων ζευγαριών, όπως για παράδειγμα, μεταξύ μιας φεμινίστριας και μιας μουσουλμάνας με χιτζάμπ, ενός ακτιβιστή για την κλιματική αλλαγή και ενός πολίτη που πιστεύει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι φάρσα, ενός έγχρωμου αντιρατσιστή ακτιβιστή και ενός υποστηρικτή του πρώην προέδρου Τραμπ ή στην προκειμένη περίπτωση, της τρανς γυναίκας και της συντηρητικής χριστιανής η οποία πιστεύει ότι η πρώτη ζει μέσα στην αμαρτία.
Το κίνημα από τη Δανία
Η ιδέα, που γεννήθηκε στη Δανία το 2000, ανήκει στον Ρόνι Άμπεργκελ, έναν Δανό δημοσιογράφο και ακτιβιστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα που ενδιαφέρθηκε για τον ακτιβισμό κατά της βίας, όταν ένας φίλος του επέζησε από μια επίθεση με μαχαίρι στην Κοπεγχάγη.
Ο Άμπεργκελ γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Δανία, αλλά έζησε στις ΗΠΑ ως φοιτητής ανταλλαγής και είδε το πολιτικό κλίμα να γίνεται όλο και πιο πολωτικό και διχαστικό. Αναρωτήθηκε αν μια βιβλιοθήκη με «βιβλία-ανθρώπους» θα μπορούσε να φέρει κοντά τους ανθρώπους όπως κάνει και μια παραδοσιακή. Μόνο που σε αυτή, τα βιβλία θα ήταν οι στιγματισμένοι ή οι αντισυμβατικοί, τους οποίους οι αναγνώστες θα μπορούσαν να ‘δανειστούν’, να τους κάνουν ερωτήσεις, να μάθουν κάτι που δεν γνώριζαν και να μπουν σε μια διαδικασία αμφισβήτησης/αναθεώρησης των αντιλήψεων και των πεποιθήσεων τους.
«Είχα μια θεωρία ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει επειδή η βιβλιοθήκη είναι ένα από τα λίγα μέρη στην κοινότητα όπου όλοι είναι ευπρόσδεκτοι, είτε είναι πλούσιοι είτε φτωχοί, είτε άστεγοι ή ζουν σε ένα κάστρο, είτε καθηγητές ή αναλφάβητοι», λέει ο ίδιος ο Άμπεργκελ στο CNN.
Η ιδέα του δημοσιογράφου έγινε γρήγορα δημοφιλής σαν μπεστ σέλερ.
Έτσι η Human Library έχει μέχρι σήμερα ‘τρέξει’ εκδηλώσεις σε περισσότερες από 85 χώρες, σε βιβλιοθήκες, μουσεία, φεστιβάλ και σχολεία. Διαθέτει περισσότερα από 1.000 «βιβλία-ανθρώπους» σε κυκλοφορία σε περισσότερες από 50 γλώσσες, με ιδιαίτερα έντονη παρουσία σε αμερικανικές πόλεις όπως το Σικάγο και το Σαν Φρανσίσκο.
Αξίζει να σημειωθεί πως μια τέτοια δράση έλαβε χώρα και στην Ελλάδα τον περασμένο Απρίλιο, στο παράρτημα της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Σύρο.
Δεν χρειάζεται κάποιος να χαθεί στη…μετάφραση
Οι αναγνώστες για να ‘ξεφυλλίσουν’ ένα «βιβλίο-άνθρωπο», δεν χρειάζονται μεταφραστή. Ένας βιβλιοθηκάριος φροντίζει να συνδυάζει τους αναγνώστες με ένα «ζωντανό» βιβλίο σε γλώσσα μπορούν να κατανοήσουν και οι δυο. Αν μιλάει κάποιος αγγλικά, φροντίζει να μην τον βάλει σε ένα δωμάτιο με γαλλικά «βιβλία-ανθρώπους»
Ο Άμπεργκελ πιστεύει ότι η αποστολή της «Ανθρώπινης Βιβλιοθήκης» έχει γίνει πιο επείγουσα τα τελευταία χρόνια. Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο διχάζονται περισσότερο από τις ‘φούσκες’ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, την πολιτική και τους δημαγωγούς που κάνουν τις όποιες διακρίσεις ‘σημαία’ τους για να αποκτήσουν εξουσία.
«Υπάρχει ανάγκη οι άνθρωποι να συνομιλούν με άλλους ανθρώπους που βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά», λέει ο Άμπεργκελ στο CNN.
Το έργο της βιβλιοθήκης έχει επίσης πολλές πρακτικές εφαρμογές. Μια συνεργασία του οργανισμού για παράδειγμα, με το Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης ενθαρρύνει 300 φοιτητές ιατρικής να γίνουν αναγνώστες «βιβλίων-ανθρώπων» για να αποκτήσουν τις δεξιότητες που χρειάζονται ως μελλοντικοί γιατροί.
Στη Δανία η δράση χρησιμοποιείται ως μέρος της εκπαίδευσης νέων κοινωνικών λειτουργών στο Ινστιτούτο Κοινωνικής Εργασίας στην Κοπεγχάγη.
Σε εταιρικό επίπεδο, συμβάλλει στην δημιουργία ενός περιβάλλοντος εργασίας χωρίς αποκλεισμούς και στην αύξηση της ικανότητας των εργαζομένων να επωφελούνται από τη μεγάλη ποικιλομορφία από την οποία χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα οι πολυεθνικές εταιρείες.
Ως εκ τούτου, μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο συνεργάζονται με την Ανθρώπινη Βιβλιοθήκη, όπως η Daimler, η Heineken, η eBay, η Microsoft και η Eli Lilly.
Εάν κάποιος φορέας ενδιαφέρεται να φιλοξενήσει μια Ανθρώπινη Βιβλιοθήκη στην τοπική του κοινότητα, μπορεί να υποβάλει αίτηση για να γίνει συνεργάτης του οργανισμού.
Αν πάλι κάποιο άτομο είναι σαν ένα ‘ανοιχτό βιβλίο’ που έχει πολύτιμες εμπειρίες από τις οποίες θα μπορούσαν να επωφεληθούν οι αναγνώστες, αλλά και κίνητρο για να βοηθήσει στην κατάρριψη των στερεοτύπων και του στιγματισμού μέσω του διαλόγου και των προσωπικών συνομιλιών, τότε ίσως μπορεί μετά από αίτηση να γίνει ένα «βιβλίο-άνθρωπος».
