Όταν η Χάνα ήταν 7 ετών είπε στους γονείς της ότι δεν ήθελε πλέον να φοβάται το φαγητό. Δεν ήταν ένα παιδί επιλεκτικό με το φαγητό. Πάσχει από τη διατροφική διαταραχή ARFID.
Δεν ήθελε να πηγαίνει σε πάρτι, εστιατόρια ή οικογενειακές συγκεντρώσεις, ακόμα και να κάθεται στο τραπέζι για το βραδινό. Το φαγητό την άγχωνε, λέει η μητέρα της, Μισέλ.
Η πρώτη φορά που ήρθε αντιμέτωπη με αυτό ήταν όταν προσπάθησε να εισάγει τη Χάνα, ως μωρό, στις στερεές τροφές. Όμως, εκείνη αρνούνταν να τις φάει. Συχνά σφράγιζε τα χείλη της ή έφτυνε το φαγητό.
Μεγαλώνοντας, η Χάνα έκανε μία λίστα περίπου πέντε τροφών που έτρωγε, η οποία ήταν πολύ συγκεκριμένη. Για παράδειγμα, έτρωγε πατατάκια με γεύση κρεμμύδι, αλλά μόνο τη μικρή συσκευασία και όχι τη μεγάλη.
Τώρα, στα 8 της χρόνια, η Χάνα κάνει θεραπεία για Διαταραχή Περιορισμένης Πρόσληψης Τροφίμων ή ARFID.
Σε αντίθεση με άλλες διατροφικές διαταραχές, όπως η ανορεξία ή η βουλιμία, αυτή δεν έχει σχέση με την εικόνα του σώματος, επισημαίνει στο CNN η Κέιτ Ντάνσι, κλινική διευθύντρια του Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών στο Ρόκβιλ του Μέριλαντ.
Οι άνθρωποι με ARFID νιώθουν ασφαλείς με λίγες τροφές. Και αυτή η διαταραχή μπορεί να προκαλέσει μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας.
«Θα την αποκαλούσα τη σιωπηλή διατροφική διαταραχή, επειδή είναι πολύ συνηθισμένη, αλλά είναι εκείνη που έχει μελετηθεί λιγότερο, συζητιέται λιγότερο», δηλώνει ο δρ. Στιούαρτ Μάρεϊ, επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια.
Τι είναι η ARFID
Αντί να μειώνουν τις θερμίδες, ή τα θρεπτικά συστατικά, οι άνθρωποι με ARFID συχνά περιορίζουν την τροφή τους με κριτήριο για παράδειγμα την υφή, αναφέρει ο Μάρεϊ.
«Για παράδειγμα, ενδέχεται να μην μπορούν να φάνε καμία τροφή με συγκεκριμένη υφή, μυρωδιά, γεύση ή ακόμα και μίας συγκεκριμένης εταιρείας», εξηγεί.
Σε κάποιες περιπτώσεις, άνθρωποι με ARFID είχαν κάποια τραυματική εμπειρία, για παράδειγμα πνίγηκαν με φαγητό. Άλλοι, φαίνεται να έχουν μεγάλο άγχος για το φαγητό.
Είναι σαν την τροφική επιλεκτικότητα;
Πολλά παιδιά είναι επιλεκτικά στο φαγητό και προσπαθούν να αποφύγουν τα λαχανικά ή άλλες τροφές. Όμως, αυτό δεν είναι το ίδιο με την ARFID, σημειώνει η Ντάνσι.
Ένας τρόπος για να το διαχωρίσει κανείς είναι το επίπεδο άγχους που προκαλεί μία νέα τροφή, σημειώνει ο Μάρεϊ.
«Κάποιος επιλεκτικός μπορεί να καταφέρει να φάει ό,τι υπάρχει γύρω από μία συγκεκριμένη τροφή στο πιάτο του ή να δοκιμάσει λίγο από αυτή. Όμως, κάποιος με ARFID ενδέχεται να μην καταφέρει να φάει οτιδήποτε από το πιάτο αν σε αυτό υπάρχει μία τροφή που την κρίνει μη αποδεκτή», εξηγεί.
Επίσης, στους ανθρώπους με ARFID το ζήτημα δεν είναι ότι δεν τρώνε κάποιες τροφές. Συχνά, έχουν μία λίστα με μόλις 5 ή 10 πράγματα που νιώθουν άνετα να φάνε, λέει από την πλευρά της η Ντάνσι.
Επιπλέον, οι άνθρωποι με αυτή τη διατροφική διαταραχή μπορούν να διακρίνουν τις μικρές διαφορές στη γεύση, για παράδειγμα αν στο φαγητό τους έχει χρησιμοποιηθεί διαφορετική σάλτσα ντομάτας.
Η διαταραχή συνήθως εμφανίζεται στην παιδική ηλικία, αλλά η ARFID μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους κάθε ηλικίας. Και αυτό έχει συνέπειες.
Τα παιδιά μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα βρίσκονται κάτω από την καμπύλη ανάπτυξης. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι περιορισμοί στο φαγητό μπορεί να προκαλέσουν απώλεια βάρους ή να απαιτηθεί νοσηλεία, αναφέρει ο Μάρεϊ.
Επιπλέον, οι άνθρωποι με ARFID είναι πιθανό να απομονωθούν ιδιαίτερα. Τα παιδιά αγχώνονται τρομακτικά για τα πάρτι ή οποιαδήποτε άλλη κοινωνική εκδήλωση, όπου δεν ξέρουν τι φαγητό θα βρούνε μπροστά τους.
Οι τρόποι αντιμετώπισης
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι όσο νωρίτερα γίνεται η παρέμβαση, τόσο καλύτερα, επειδή η λίστα των τροφών που μπορεί να αποφεύγει κάποιος με ARFID μεγαλώνει εκθετικά, τονίζει ο Μάρεϊ.
Δεν υπάρχουν δεδομένα αν βοηθά σε αυτή τη διαταραχή η φαρμακευτική αγωγή. Όμως, η ψυχοθεραπεία- ιδιαίτερα η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία- έχει βοηθήσει πολλούς ανθρώπους.
Η θεραπεία για την ARFID «συχνά περιλαμβάνει καθοδηγούμενη επαφή με τις τροφές», λέει ο Μάρεϊ. Αυτό που μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν ένα παιδί με αυτή τη διατροφική διαταραχή είναι να θέσουν ως προτεραιότητα το να παίρνει αρκετές θερμίδες, προτού ασχοληθούν με την ποικιλία των τροφών.
Άλλη στρατηγική που μπορεί να βοηθήσει είναι ο συνδυασμός νέων τροφών με άλλες που ήδη γνωρίζουν και τους αρέσουν. Το βασικό είναι να θυμούνται ότι τα παιδιά- ή όποιος έχει ARFID- δεν προσπαθούν να είναι δύστροποι. «Είναι επιβλαβές για οποιοδήποτε παιδί με μία διαταραχή να νιώθει ότι το τιμωρούν εξαιτίας αυτής, οπότε είναι πραγματικά σημαντικό οι γονείς να υιοθετήσουν μία υποστηρικτική στάση», δηλώνει ο Μάρεϊ.
Πέντε μήνες αφού ξεκίνησε θεραπεία, η Χάνα πιέζει τον εαυτό της να δοκιμάζει νέα πράγματα συχνά και να φάει τουλάχιστον τρεις μπουκιές, λέει η μητέρα της. Η αυτοπεποίθησή της έχει τονωθεί και πλέον έχει μια λίστα με 11 «ασφαλείς τροφές».
