Αυτές τις ημέρες, ωστόσο, συμβαίνει κάτι που είναι καινούριο: ένα πολυσυλλεκτικό και κατά βάση νεανικό κίνημα επιχειρεί να βάλει στο κεντρικό προσκήνιο τον αγώνα για την πρόσβαση σε προσιτή και αξιοπρεπή στέγη. Η συνεννόηση επιμέρους ομάδων μαθαίνουμε ότι προχώρησε τον Φεβρουάριο του 2024 και ονομάζεται «Γειτονιές για το δικαίωμα στη στέγη» και το προσεχές Σάββατο (12:00, σταθμός ΗΣΑΠ Θησείο), καλεί τους πολίτες να βγουν στους δρόμους για να φωνάξουν, για πρώτη φορά συλλογικά και οργανωμένα, για το ζήτημα της στέγασης.
«Έχουμε χάσει τα σπίτια μας, τη βάση μας, οι γειτονιές αποσυντίθενται»
Το κίνημα για τη στέγη επιδιώκει, επιπλέον, τη δημιουργία μιας σταθερής πλατφόρμας συντονισμού ομάδων από διαφορετικές γειτονιές και πόλεις, με στόχο ένα ανοιχτό και μαζικό κίνημα για το δικαίωμα στη στέγη και τους ελεύθερους χώρους.
Όπως αναφέρουν, «Το θεμελιώδες δικαίωμα στη στέγαση απειλείται ολοένα και περισσότερο από την ραγδαία αύξηση των ενοικίων και του κόστους διαβίωσης, την “τουριστικοποίηση” και την αύξηση των ανισοτήτων. Στην Ελλάδα, περισσότερο από κάθε άλλη χώρα στην Ευρώπη, πολλά νοικοκυριά δίνουν το μισό τους εισόδημα για ανάγκες στέγασης. Όλα μας έχουμε βιώσει την απώλεια στέγης, είτε δικιάς μας, είτε φίλων και συγγενών μας. Έχουμε χάσει τα σπίτια μας, τις γειτόνισσες μας, τη βάση μας, καθώς κάτοικοι εκτοπίζονται και γειτονιές αποσυντίθενται».
Τα 10 αιτήματα της πρωτοβουλίας «Γειτονιές για το δικαίωμα στη στέγη»
Το βασικό πρόταγμα της ομάδας είναι η άμεση λήψη μέτρων που θα διασφαλίζουν την αξιοπρεπή κατοικία για όλες και για όλους. Ταυτόχρονα, όμως, θέτουν και ζητήματα που αφορούν στους ελεύθερους χώρους και το πράσινο στις γειτονιές -κάτι που διαρκώς υποχωρεί μπροστά στην επέλαση του τσιμέντου.
Στο κείμενό τους επισημαίνουν τα δέκα βασικά αιτήματά τους:
1. Πλαφόν στα ενοίκια και τις αυξήσεις τους
2. Απαγόρευση πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας και της πώλησης κόκκινων δανείων με προσημείωση της πρώτης κατοικίας
3. Περιορισμός/ Απαγόρευση των βραχυχρόνιων μισθώσεων (τύπου AirBnB) – Σπίτια για τους κατοίκους και όχι για τους τουρίστες
4. Κατάργηση της Golden Visa - Όχι κερδοσκοπία με τα σπίτια και τους χώρους διαβίωσής μας
5. Δημιουργία επαρκούς, δημόσιας και αξιοπρεπούς κοινωνικής κατοικίας
6. Στήριξη εγχειρημάτων συλλογικής και συνεταιριστικής, μη-κερδοσκοπικής κατοικίας
7. Δημιουργία επαρκούς, δημόσιας και δωρεάν φοιτητικής στέγης
8. Προγράμματα για τον τερματισμό της αστεγίας - Κανένας άνθρωπος στο δρόμο
9. Ειδική μέριμνα για όσα πλήττονται δυσανάλογα (πρόσφυγες/ισες και μετανάστες/τριες, θύματα έμφυλης βίας, ΛΟΑΤΚΙ+)
10. Απαγόρευση εξώσεων για άτομα που δεν έχουν πρόσβαση σε εναλλακτική αξιοπρεπή στέγη και καμιά εκκένωση καταλήψεων στέγης
Παίρνοντας παραδείγματα από το εξωτερικό
Συχνά, όταν ανοίγει αυτός ο διάλογος, υπάρχει ο αντίλογος ότι αυτά τα αιτήματα είναι… ουτοπικά. Ωστόσο, η ομάδα «Γειτονιές για το δικαίωμα στη στέγη» έχει διαφορετική άποψη. Συγκεκριμένα, υποστηρίζει ότι, για παράδειγμα, στην Καταλονία θεσπίστηκαν ανώτατες τιμές ενοικίασης σε γειτονιές όπου οι τιμές ξεπερνούν το 30% του μέσου εισοδήματος των νοικοκυριών. Στην Ολλανδία οι αυξήσεις των ενοικίων περιορίζονται στην αύξηση του πληθωρισμού ή/ και του μέσου μισθού + 1%. Στη Γερμανία εφαρμόζονται επίσης περιορισμοί στην ανώτατη αύξηση του ενοικίου. Πρόκειται για ένα μέτρο το οποίο η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων… φοβάται σαν τη «φωτιά», χρησιμοποιώντας συχνά κινδυνολογική γλώσσα για το τι… καταστροφική θα επιφέρει το «ενοικιοστάσιο». Η πρωτοβουλία για τη στέγη προσθέτει, επιπλέον, ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις έχουν ρυθμιστεί σε διάφορες πόλεις: Στη Νέα Υόρκη, επιτρέπεται αποκλειστικά η διάθεση δωματίου σε κατοικία στην οποία διαμένει μόνιμα ο ιδιοκτήτης. Στη Βαρκελώνη, σε περιοχές που υφίστανται πιέσεις από τον τουρισμό, δεν δίνονται νέες άδειες για βραχυχρόνιες μισθώσεις. Στο Βερολίνο, η δυνατότητα διάθεσης ακινήτων για βραχυχρόνια μίσθωση περιορίζεται στις 90 ημέρες ανά έτος.
Αξίζει επιπλέον να τονιστεί ότι:
· Η Πορτογαλία κατάργησε την Golden Visa λόγω της στεγαστικής κρίσης.
· Στις χώρες του ΟΟΣΑ, το μέσο ποσοστό κοινωνικής κατοικίας επί του συνολικού οικιστικού αποθέματος είναι 7%, (32% στην Ολλανδία, 25% στην Αυστρία, 17% στην Γαλλία) - Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κοινωνική κατοικία.
· Στην Ζυρίχη, την Βαρκελώνη, την Βιέννη, τις Βρυξέλλες και πολλές άλλες πόλεις, παραχωρούνται δημόσια και δημοτικά ακίνητα για την δημιουργία στεγαστικών συνεταιρισμών.
Φέρτε τις κούτες σας
Και τι θα γίνει τελικά το Σάββατο; «Φέρτε τις κούτες σας, το εννοούμε!» λένε τα μέλη της πρωτοβουλίας, εξηγώντας ότι πέρα από την κανονική πορεία που θα γίνει από τη Θησείο, θα υπάρχουν και άλλα δρώμενα, όπως μια «μετακόμιση» - διαμαρτυρία, με κούτες ή και -γιατί όχι;- βαλίτσες και σακ βουαγιάζ. Με τον τρόπο αυτό θέλουν να δείξουν τον εφήμερο χαρακτήρα που έχει λάβει η κατοικία, καθώς οι περισσότεροι πολίτες καλούνται να αλλάζουν σπίτια πολύ συχνά. Στην συγκέντρωση – πορεία, σύμφωνα με πληροφορίες, θα υπάρχει και… μπλοκ μουσικών.
