Στο σύνθημα «All eyes on Rafah» - που έχει «κυριεύσει» τα social media τα τελευταία 24ωρα - είναι αφιερωμένο δημοσίευμα του Al Jazeera που επιχειρεί να κωδικοποιήσει πώς η Ράφα έγινε trend στο instagram έπειτα από έξι μήνες σφοδρών ισραηλινών βομβαρδισμών στην Παλαιστίνη και πάνω από 36.000 νεκρούς.
Η εικόνα που δημιουργήθηκε με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης δείχνει ένα καταυλικό προσφύγων με στοιχισμένες σκηνές... ανάμεσα σε χιονισμένες κορυφές. Στη μέση, μερικές ανοιχτόχρωμες σκηνές είναι τοποθετημένες έτσι ώστε να σχηματίζουν το σύνθημα «All eyes on Rafah». Στο βάθος διακρίνεται ένας καθαρός μπλε ουρανός με σύννεφα από βαμβάκι.
{https://x.com/InsiderWorld_1/status/1795237714121379982}
Σύμφωνα με το Al Jazeera, το πρώτο Instagram story ανέβηκε τη Δευτέρα από τον χρήστη @shahv4012. Παρότι δεν κατέστη δυνατό να εξακριβωθεί έαν ο συγκεκριμένος χρήστης δημιούργησε την εικόνα, ο ίδιος φέρεται να σχολίασε στα stories του «ότι ζητά συγγνώμη αν πολλοί δεν ήταν "ικανοποιημένοι" με την εικόνα», καλώντας τους «να συνεχίσουν να το διαδίδουν για να σταματήσουν αυτά που συμβαίνουν στη Ράφα».
Πράγματι η Ράφα δεν μοιάζει καθόλου με την εικόνα αυτή: Ο ουρανός της είναι γκρίζος από τον καπνό των βομβών και δεν υπάρχουν πουθενά τακτοποιημένες σειρές σκηνών - μα μόνο στάχτες και συντρίμμια.
Γιατί έγινε viral η συγκεκριμένη εικόνα
Η εικόνα που είναι σήμερα viral έχει τραβήξει περισσότερη προσοχή από όλες τις φωτογραφίες που έχουν τραβηχτεί επί έξι μήνες στη Ράφα ή τη Γάζα.
Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι η εικόνα κοινοποιείται χρησιμοποιώντας τη λειτουργία «Add Yours» του Instagram, η οποία επιτρέπει στους χρήστες να την αναδημοσιεύσουν μέσα σε δευτερόλεπτα χωρίς να χρειάζεται να αναζητήσουν εικόνες.
Το πιο σημαντικό όμως είναι πως ακριβώς επειδή η εικόνα δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη, φαίνεται να έχει ξεφύγει από οποιαδήποτε λογοκρισία βάσει «λέξεων - κλειδιών» - κάτι που βοήθησε στην εκρηκτική εξάπλωσή της.
Αποτελεί παράλληλα έναν εύκολο τρόπο για τους celebrities και τους influencers να μιλήσουν για τον πόλεμο, χωρίς να χρειαστεί να πολιτικοποιήσουν ιδιαίτερα το περιεχόμενό τους.
Αλλά θα μπορούσε να υπάρχει και ένας άλλος λόγος, σημειώνουν ορισμένοι: Η εικόνα που δημιουργήθηκε με AI μπορεί να είναι πιο εύπεπτη για ορισμένους θεατές από τις πραγματικές φωτογραφίες της Γάζας, οι οποίες είναι σκληρότερες και συχνά δείχνουν αίμα, σορούς και βία.
«Πιστεύω ότι το virality αυτής της εικόνας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έντονη αντίθεσή της με τις κυρίαρχες οπτικές εικόνες του πολέμου... Για να ευαισθητοποιήσουν για τα θύματα στη Γάζα και τη Ράφα, οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μοιράζονται συχνά εικόνες με θύματα και θρηνούντα μέλη οικογενειών», δήλωσε στο Al Jazeera ο Eddy Borges-Rey, αναπληρωτής καθηγητής στο Northwestern University του Κατάρ.
«Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί οι αλγόριθμοι σε πλατφόρμες όπως το Meta [Facebook και Instagram], που έχουν σχεδιαστεί για να φιλτράρουν τη βία, άφησαν ελεύθερη την αναπαραγωγή της συγκεκριμένης εικόνας. Σε αντίθεση με τις πραγματικές εικόνες του πολέμου, οι οποίες συχνά μπλοκάρονται και αφαιρούνται λόγω πολιτικών περιεχομένου, αυτή η εικόνα που δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη κατάφερε να γίνει viral».
Ενώ αρκετοί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης «πανηγύρισαν» για τη μαζική αναπαραγωγή της εικόνας - που έκανε (επιτέλους) λίγο πιο ορατό τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα - άλλοι υπήρξαν περισσότερο επιφυλακτικοί με το «φαινόμενο».
Οι επικριτές της ανάρτησης θεωρούν ότι η αναπαραγωγή της είναι είναι ένας επιτελεστικός ακτιβισμός που αποσπά την προσοχή από τις πραγματικές εικόνες και τη διάδοση ουσιωδών πληροφοριών για όσα συμβαίνουν στη Ράφα.
«Η εικόνα υπονομεύει την παλαιστινιακή μαρτυρία και τη βιωμένη εμπειρία. Απεικονίζει μια σκηνή που δημιουργήθηκε από τεχνητή νοημοσύνη με πλασματικές σκηνές τοποθετημένες για τη δημιουργία ενός συνθήματος σε μια τεράστια έκταση με χιονισμένα βουνά στο φόντο - κάτι απόλυτα ξένο με τη Γάζα».
«Η εικόνα προκαλεί αντιδράσεις καθώς οι Παλαιστίνιοι ζητούν εδώ και δεκαετίες από τον κόσμο να τους δει και να τους πιστέψει.
»Οι εμπειρίες και οι μαρτυρίες των Παλαιστινίων έχουν συστηματικά υπονομευθεί και χειραγωγηθεί από την ισραηλινή μηχανή προπαγάνδας (hasbara)», δήλωσε η Ameera Kawash, αναφερόμενη στις προσπάθειες δημόσιας διπλωματίας του Ισραήλ που χρησιμοποιούν προσεκτικά επεξεργασμένες αφηγήσεις προπαγάνδας.
«Με τόσους πολλούς Παλαιστίνιους πολίτες δημοσιογράφους στη Γάζα που διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να καταγράψουν την πραγματικότητά τους επί τόπου, η εικόνα που δημιουργείται από την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μοιάζει με μια άλλη μορφή ψηφιακής φίμωσης».
«Όλα τα μάτια είναι στραμμένα στη Ράφα - και τώρα τι;»
Ίσως το μεγαλύτερο ερώτημα όμως είναι πώς το virality μιας εικόνας μπορεί να γίνει κάτι παραπάνω από ένα trend στο Instragram.
Τώρα που κερδίσαμε ορατότητα, ποιο είναι το πολιτικό μήνυμα που θέλουμε να στείλουμε και πού;
«Η ανταλλαγή μηνυμάτων θα έπρεπε να περιλαμβάνει εκκλήσεις για άμεση κατάπαυση του πυρός, ωστόσο αυτό δεν έχει λειτουργήσει μέχρι στιγμής», τόνισε η Kawash.
«Θα ήθελα να ενθαρρύνω τους χρήστες και τους καταναλωτές των εικόνων που δημιουργούνται με τεχνητή νοημοσύνη, να εξετάσουν πώς αυτές οι εικόνες που δημιουργούνται με τεχνητή νοημοσύνη αισθητικοποιούν και κανονικοποιούν σκηνές φρικτής βίας κατά των Παλαιστινίων καθιστώντας τι πιο εύπεπτες και "ασφαλείς" για κατάναλωση».
{https://x.com/bluepashminas/status/1795528868922822775}
