Επιστήμη

Η πρώτη σαλάτα που κόπηκε με… «μοριακό ψαλίδι» έφτασε στο πιάτο μας

Η πρώτη σαλάτα που κόπηκε με… «μοριακό ψαλίδι» έφτασε στο πιάτο μας Φωτογραφία: unsplash
Μια αμερικανική startup χρησιμοποιεί τεχνολογία γονιδιακής επεξεργασίας για να προσφέρει στον καταναλωτή πιο υγιεινές σαλάτες.

Αυτόν τον μήνα, η εταιρεία Pairwise με έδρα τη Βόρεια Καρολίνα κυκλοφόρησε ένα νέο είδος ινδικής μουστάρδας (λαχανικό με την επιστημονική ονομασία Brassica juncea) που σχεδιάστηκε για να είναι λιγότερο πικρό από το τυπικό φυτό. Το λαχανικό είναι το πρώτο σαλατικό που υπέστη γονιδιακή επεξεργασία με το «μοριακό ψαλίδι» Crispr/Cas9 και που βγήκε στην αγορά των ΗΠΑ.

Το συγκεκριμένο λαχανικό είναι γεμάτο με βιταμίνες και μέταλλα, αλλά έχει έντονη πιπεράτη γεύση όταν τρώγεται ωμό. Για να γίνει πιο εύγευστο, συνήθως μαγειρεύεται. Η Pairwise ήθελε να διατηρήσει τα οφέλη του λαχανικού για την υγεία, αλλά να το κάνει πιο νόστιμο για τον μέσο καταναλωτή, έτσι οι επιστήμονες της εταιρείας χρησιμοποίησαν το εργαλείο επεξεργασίας γονιδιώματος Crispr/Cas9 για να αφαιρέσουν ένα γονίδιο το οποίο ευθύνεται για την πικάντική γεύση του. Η εταιρεία ελπίζει ότι οι καταναλωτές θα επιλέξουν τα λαχανικά της αντί των λιγότερο θρεπτικών σαλατικών όπως το iceberg και το μαρούλι.

«Βασικά δημιουργήσαμε μια νέα κατηγορία σαλατικού», σχολίασε στο WIRED ο Tom Adams, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Pairwise. Τα χόρτα θα είναι αρχικά διαθέσιμα σε επιλεγμένα εστιατόρια και σε άλλα καταστήματα στη Μινεάπολη και στη Μασαχουσέτη, ενώ η εταιρεία σχεδιάζει να ξεκινήσει την τροφοδοσία και παντοπωλείων με αυτά τα λαχανικά αυτό το καλοκαίρι, πιθανότατα πρώτα στον Βορειοδυτικό Ειρηνικό.

Το «μοριακό ψαλίδι» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ως εργαλείο γονιδιακής επεξεργασίας το 2012. Τότε δύο γενετίστριες και μετέπειτα Νομπελίστριες μαζί με συναδέλφους τους περιέγραψαν στην επιθεώρηση Science ένα νέο εργαλείο ικανό να απλοποιήσει την τροποποίηση των γονιδίων, το Crispr/Cas9.

tania melnyczuk xeTv9N2FjXA unsplash

Unsplash

Ενώ η γονιδιακή θεραπεία συνίσταται στην εισαγωγή ενός φυσιολογικού γονιδίου στα κύτταρα που φέρουν ένα ελαττωματικό γονίδιο, για να κάνει την δουλειά που δεν κάνει αυτό το ελαττωματικό γονίδιο, η τεχνολογία Crispr/Cas9 φέρνει την επανάσταση: αντί να εισαγάγει ένα νέο γονίδιο, απλά τροποποιεί το ελαττωματικό. Το εργαλείο είναι εύκολο στη χρήση, φθηνό και επιτρέπει στους επιστήμονες να κόβουν το DNA ακριβώς εκεί που θέλουν για παράδειγμα, για να διορθώσουν μία γενετική μεταλλαγή και να θεραπεύσουν σπάνιες ασθένειες.

Από το 2012 και μετά, οι επιστήμονες οραματίστηκαν υψηλές χρήσεις για την τεχνική. Εάν μπορούσαν να τροποποιήσουν τον γενετικό κώδικα των φυτών, θα μπορούσαν, τουλάχιστον θεωρητικά, να εισαγάγουν οποιονδήποτε αριθμό ευνοϊκών χαρακτηριστικών σε αυτά. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να κάνουν πιο αποδοτικές καλλιέργειες, που αντιστέκονται σε παράσιτα και ασθένειες ή απαιτούν λιγότερο νερό. Το Crispr/Cas9 μπορεί να μην έχει ακόμη τερματίσει την πείνα στον κόσμο, αλλά βραχυπρόθεσμα, μπορεί να δώσει στους καταναλωτές μεγαλύτερη ποικιλία στο φαγητό τους.

Στόχος της Pairwise είναι να κάνει τα ήδη υγιεινά τρόφιμα πιο θρεπτικά  και πιο ευχάριστα στη γεύση. Πέρα από την ινδική μουστάρδα, η εταιρεία προσπαθεί επίσης να βελτιώσει τα φρούτα. Χρησιμοποιεί την τεχνολογία Crispr/Cas9 για να αναπτύξει βατόμουρα και κεράσια χωρίς κουκούτσι. «Ο τρόπος ζωής και οι ανάγκες μας εξελίσσονται και συνειδητοποιούμε περισσότερο το διατροφικό μας έλλειμμα», είπε στο WIRED ο Haven Baker, συνιδρυτής της Pairwise. Το 2019, μόνο 1 στους 10 ενήλικες στις ΗΠΑ λάμβανε την ημερήσια συνιστώμενη δόση 1,5 έως 2 φλιτζανιών με φρούτα και 2 έως 3 με λαχανικά.

Τεχνικά, τα νέο λαχανικό ινδικής μουστάρδας δεν είναι ένας τυπικά γενετικά τροποποιημένος οργανισμός (GMO), δεν του προστέθηκε με τεχνικές βιοτεχνολογίας ή γενετικής μηχανικής γενετικό υλικό και επομένως νέα χαρακτηριστικά από ένα εντελώς διαφορετικό είδος, αντίθετα υπέστη επεξεργασία ένα υπάρχον γονίδιο. Ένα πλεονέκτημα της εν λόγω τεχνολογίας είναι ότι μπορεί να επιτύχει νέες ποικιλίες φυτών μέσα σε ένα κλάσμα του συνολικού χρόνου που χρειάζεται για να παραχθούν με τον παραδοσιακό τρόπο.

Η Pairwise χρειάστηκε μόλις τέσσερα χρόνια για να φέρει στην αγορά την «πειραγμένη» ινδική μουστάρδα και συναντήθηκε με τον FDA πριν τη λανσάρει στο κοινό. Παρόλα αυτά η ινδική μουστάρδα δεν είναι το πρώτο επεξεργασμένο με Crispr/Cas9 λαχανικό που κυκλοφορεί στο εμπόριο. Το 2021, μια εταιρεία στο Τόκιο παρουσίασε μια ντομάτα επεξεργασμένη με Crispr/Cas9 στην Ιαπωνία που περιέχει υψηλές ποσότητες υ-αμινοβουτυρικού οξέος ή GABA. Η εταιρεία πίσω από την ντομάτα, Sanatech Seeds, ισχυρίζεται ότι η κατανάλωση GABA μπορεί να ανακουφίσει το στρες και να μειώσει την αρτηριακή πίεση.

Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν το Crispr/Cas9 σε μια προσπάθεια να βελτιώσουν άλλες καλλιέργειες, όπως να αυξήσουν τους κόκκους στα καλαμπόκια ή να αναπαράγουν κακαόδεντρα με ενισχυμένη αντοχή στις ασθένειες. Και πέρυσι, οι ΗΠΑ ενέκριναν βοοειδή επεξεργασμένα με Crispr/Cas9 για την παραγωγή κρέατος. Η εταιρεία Acceligen της Μινεσότα χρησιμοποίησε το εργαλείο γονιδιακής επεξεργασίας για να δώσει στις αγελάδες ένα κοντό και λείο τρίχωμα γιατί τα βοοειδή με αυτό το χαρακτηριστικό αντέχουν καλύτερα τις υψηλές θερμοκρασίες. Το κρέας από αυτές τις αγελάδες δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα στην αγορά.