Επίσης, αυτές οι ερωτήσεις θα βοηθήσουν για να κατανοήσετε το στυλ των εξετάσεων, σε ποια σημεία του κώδικα εστιάζουν οι εξεταστές (δικαστές/δικηγόροι/δικαστικοί υπάλληλοι), να αφουγκραστείτε τον τρόπο απάντησης από τις ίδιες τις διατάξεις. Είναι όλα μέσα στους κώδικες. Δεν χρειάζεστε τίποτα παραπάνω.
Θα ερωτήσει κάποιος: θα πρέπει να τα μάθω αυτολεξεί; θα πρέπει να θυμάμαι όλες τις διατάξεις; Όχι. Ούτε οι ίδιοι οι δικαστικοί λειτουργοί δεν τις θυμούνται απέξω. Τα βασικά πρέπει να γνωρίζετε καθώς θα τα χρειαστείτε στην απασχόλησή σας, αργότερα, ως δικαστικός υπάλληλος/γραμματέας, και επίσης, κάποιες εξαιρέσεις που θεωρούν σημαντικές οι εξεταστές σας να τις θυμάστε. Εγώ θα βρίσκομαι εδώ για αυτές τις λεπτομέρειες της διαδικασίας, κάθε ημέρα μέχρι να ολοκληρωθεί η προφορική σας εξέταση τον Νοέμβριο του 2024.
Όπως ήδη γνωρίζετε, η ύλη σας στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας περιλαμβάνει δικαιοδοσία-ποινικά δικαστήρια, εξαίρεση-αποκλεισμό δικαστικών προσώπων, ποινική δίωξη-έγκληση, διάδικοι, διαδικαστικές πράξεις-αποφάσεις-πρακτικά-εκθέσεις, πραγματογνώμονες, μάρτυρες, διερμηνείς, προδικασία-ανάκριση-κύρια διαδικασία-αποδεικτική διαδικασία, εξέταση κατηγορούμενου, εκτελεστές αποφάσεις.
Και να θυμάστε, ακόμα και όταν σας ρωτούν κάτι ως μικρό πρακτικό εσείς θα πρέπει να καταλάβετε από κάποιες λέξεις στην ερώτηση, για το πού θα βρείτε την απάντηση. Λ.χ. Γραμματέας αντιλαμβάνεται ότι ένας εκ των μαρτύρων είναι ξάδελφος της γυναίκας του. Τι γίνεται σε αυτήν την περίπτωση; Αμέσως το μυαλό σας «τρέχει» στις εξαιρέσεις των δικαστικών προσώπων, όπου εκεί θα βρεθεί και η απάντηση.
Τέλος, από τις παρακάτω ερωτήσεις αντιλαμβανόμαστε ότι όλα μπορεί να ερωτηθούν, δεν υπάρχει ΣΟΣ, υπάρχουν μόνο κάποιες ερωτήσεις που επαναλαμβάνονται περισσότερο και αυτές θα τις αναλύσουμε σε επόμενες δημοσιεύσεις.
1. Ποια είναι τα δικαστήρια ανηλίκων;
Άρθρο 6 παρ. 1 ΚΠΔ
Το μονομελές δικαστήριο ανηλίκων συγκροτείται από έναν πρόεδρο πρωτοδικών ή πρωτοδίκη σε κάθε πρωτοδικείο, ο οποίος ορίζεται ως δικαστής ανηλίκων και αναπληρώνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του κώδικα οργανισμού δικαστηρίων και κατάστασης δικαστικών λειτουργών.
Άρθρο 6 παρ. 2 ΚΠΔ
Το τριμελές δικαστήριο ανηλίκων συγκροτείται από τον δικαστή ανηλίκων που αναφέρεται στην παρ. 1 και από δύο πρωτοδίκες, που ορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του κώδικα οργανισμού δικαστηρίων και κατάστασης δικαστικών λειτουργών. Στο δικαστήριο αυτό προεδρεύει, αν είναι δυνατό, ο δικαστής ανηλίκων.
2. Τι ονομάζεται απόφαση, βούλευμα και διάταξη;
Άρθρο 137 (απόφαση, βούλευμα και διάταξη) ΚΠΔ
Ο κώδικας αυτός ορίζει σε ποιες περιπτώσεις ο δικαστής εκδίδει απόφαση ή διάταξη. Διατάξεις εκδίδει και ο εισαγγελέας σε όσες περιπτώσεις του επιβάλλει ο νόμος την υποχρέωση να λαμβάνει μέτρα κατά την προδικασία ή κατά το χρόνο που το δικαστήριο διακόπτει τη συνεδρίασή του. Στην τελευταία περίπτωση η διάταξη του εισαγγελέα μπορεί να γίνει και προφορικά. Η απόφαση του δικαστικού συμβουλίου ονομάζεται βούλευμα.
3. Απολογία κατηγορούμενο και πως συνεννοείται με συνήγορό του;
Άρθρο 364 (συνεννόηση κατηγορουμένου με τον συνήγορό του) ΚΠΔ
Ο κατηγορούμενος μπορεί κατά τη διάρκεια της διαδικασίας να συνεννοείται με τον συνήγορό του, όχι όμως προκειμένου να δώσει απάντηση σε ερώτηση.
Άρθρο 365 παρ. 1 (απολογία του κατηγορουμένου) ΚΠΔ
Ο διευθύνων τη συζήτηση καλεί τον κατηγορούμενο να απολογηθεί για την κατηγορία που του αποδίδεται. Κατά την απολογία του ο κατηγορούμενος πρέπει να μη διακόπτεται εκτός αν επιμένει να απομακρύνεται από το θέμα, και να μην εμποδίζεται στην αφήγηση περιστατικών που αποκρούουν την κατηγορία […].
4. Ποιος έχει το δικαίωμα να παρίσταται για υποστήριξη της κατηγορίας;
Άρθρο 82 παρ. 1 (δήλωση παριστάμενου για την υποστήριξη της κατηγορίας) ΚΠΔ
Όποιος έχει το δικαίωμα να υποστηρίξει την κατηγορία στο ποινικό δικαστήριο (άρθρο 63), μπορεί να δηλώσει ότι παρίσταται για την υποστήριξή της στην ποινική διαδικασία.
5. Πως εξετάζονται οι μάρτυρες;
Άρθρο 223 παρ. 1 ΚΠΔ
Ο μάρτυρας εξετάζεται σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 239, και δεν του απευθύνονται ερωτήσεις για προσωπικές κρίσεις παρά μόνο όταν αυτές συνδέονται αναπόσπαστα με τα γεγονότα που καταθέτει.
Άρθρο 223 παρ. 2 ΚΠΔ
Όταν ο μάρτυρας καταθέτοντας δεν απομακρύνεται από το θέμα, δεν πρέπει να διακόπτεται.
Άρθρο 223 παρ. 3 ΚΠΔ
Στον μάρτυρα απευθύνονται ερωτήσεις αφού τελειώσει την κατάθεσή του και αν είναι αναγκαία η συμπλήρωσή της.
Άρθρο 223 παρ. 4 ΚΠΔ
Ο μάρτυρας δεν είναι υποχρεωμένος να καταθέσει περιστατικά από τα οποία θα μπορούσε να προκύψει η ενοχή του για αξιόποινη πράξη.
Άρθρο 223 παρ. 5 ΚΠΔ
Παραπειστικές ερωτήσεις δεν επιτρέπεται να απευθύνονται στους μάρτυρες.
6. Τι είναι έκθεση;
Άρθρο 148 ΚΠΔ
Έκθεση ονομάζεται το έγγραφο που συντάσσει δημόσιος υπάλληλος ο οποίος εκπληρώνει καθήκοντα στην ποινική διαδικασία για να βεβαιώσει πράξεις που έκανε ο ίδιος ή άλλος αρμόδιος δημόσιος υπάλληλος, με τον οποίο συμπράττει ή δηλώσεις τρίτων προσώπων που απευθύνονται σε αυτούς.
7. Που υποβάλλεται η έγκληση;
Άρθρο 51 παρ. 2 (έγκληση του παθόντος) ΚΠΔ
Ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών εξετάζει την έγκληση που έλαβε και αν κρίνει ότι αυτή δεν στηρίζεται στον νόμο ή είναι προφανώς αβάσιμη στην ουσία της ή ανεπίδεκτη δικαστικής εκτίμησης, την απορρίπτει με διάταξή του, η οποία περιλαμβάνει αιτιολογία και επιδίδεται στον εγκαλούντα.
8. Ποιος ασκεί καθήκοντα γραμματέα σε ΜΟΔ και ΜΟΕ;
Άρθρο 9 παρ. 5 ΚΠΔ
Καθήκοντα γραμματέα στο μικτό ορκωτό δικαστήριο εκτελεί υπάλληλος της γραμματείας του πρωτοδικείου, ενώ στο μικτό ορκωτό εφετείο υπάλληλος της γραμματείας του εφετείου.
9. Σε ποιους γίνεται η μήνυση;
Άρθρο 42 παρ. 2 (μήνυση αξιόποινων πράξεων) ΚΠΔ
Η μήνυση γίνεται απευθείας στον εισαγγελέα πλημμελειοδικών, αλλά και στους άλλους ανακριτικούς υπαλλήλους είτε από τον ίδιο το μηνυτή είτε από ειδικό πληρεξούσιο […].
Άρθρο 42 παρ. 3 ΚΠΔ
Η κατάθεση της μήνυσης μπορεί να γίνεται και με ηλεκτρονικά μέσα, εφόσον φέρει προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή […].
10. Τι ακολουθεί την αποδεικτική διαδικασία;
Άρθρο 367 παρ. 1 (αγορεύσεις) ΚΠΔ
Όταν τελειώσει η αποδεικτική διαδικασία, ο διευθύνων τη συζήτηση δίνει τον λόγο στον εισαγγελέα, έπειτα στον παριστάμενο για την υποστήριξη της κατηγορίας, ο οποίος δεν μπορεί να επεκταθεί στο θέμα της ποινής που πρέπει να επιβληθεί και τέλος δίνει τον λόγο στον κατηγορούμενο.
Άρθρο 367 παρ. 2 ΚΠΔ
Δικαίωμα δευτερολογίας έχει ο εισαγγελέας και ο κατηγορούμενος ή ένας συνήγορός του. Η δευτερολογία πρέπει να περιορίζεται στην απόκρουση αντίθετων επιχειρημάτων και δεν μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από μισή ώρα. Στη δευτερολογία έχουν το δικαίωμα να απαντήσουν ο εισαγγελέας και οι διάδικοι.
Άρθρο 367 παρ. 3 ΚΠΔ
Ο κατηγορούμενος ή ο συνήγορος του έχει πάντοτε το δικαίωμα να μιλήσει τελευταίος.
11. Πότε αρχειοθετείται η μήνυση ή η αναφορά;
Άρθρο 43 παρ. 3 ΚΠΔ
Αν η μήνυση ή η αναφορά δεν στηρίζεται στον νόμο ή είναι προφανώς αβάσιμη στην ουσία της ή ανεπίδεκτη δικαστικής εκτίμησης, ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών τη θέτει στο αρχείο με συνοπτικά αιτιολογημένη πράξη του.
Άρθρο 43 παρ. 5 ΚΠΔ
Μήνυση ή αναφορά η οποία υποβάλλεται με οποιονδήποτε τρόπο ανωνύμως ή με ανύπαρκτο όνομα, ή χωρίς να τηρούνται οι προϋποθέσεις των παρ. 2 και 4 του άρθρου 42, τίθεται αμέσως στο αρχείο με πράξη του αρμοδίου εισαγγελέα πλημμελειοδικών. Όταν συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι που μνημονεύονται ειδικά στην παραγγελία του εισαγγελέα πλημμελειοδικών, διατάσσεται η διενέργεια προκαταρτικής εξέτασης.
12. Ποια είναι τα δικαστήρια που δικάζουν τα κακουργήματα;
Άρθρο 7 παρ. 1 (δικαστήρια που δικάζουν τα κακουργήματα) ΚΠΔ
Τα δικαστήρια που δικάζουν τα κακουργήματα, συγκροτούνται ως εξής: α) Το μικτό ορκωτό δικαστήριο […] β) Το μικρό ορκωτό εφετείο […] γ) Το μονομελές εφετείο […] δ) Το τριμελές εφετείο […].
13. Που κατατίθεται η μήνυση στα εγκλήματα που διώκονται αυτεπαγγέλτως;
Άρθρο 42 παρ. 2 (μήνυση αξιόποινων πράξεων) ΚΠΔ
Η μήνυση γίνεται απευθείας στον εισαγγελέα πλημμελειοδικών, αλλά και στους άλλους ανακριτικούς υπαλλήλους είτε από τον ίδιο το μηνυτή είτε από ειδικό πληρεξούσιο […].
14. Μπορούν οι μάρτυρες να επικοινωνούν με άλλους;
Άρθρο 350 παρ. 2 (απαγόρευση επικοινωνίας μαρτύρων) ΚΠΔ
Οι μάρτυρες πριν από την εξέταση τους οφείλουν να μην επικοινωνούν με κανέναν από αυτούς που έχουν συμφέρον από την έκβαση της δίκης, ούτε να ακούν αυτά που λέγονται στη διαδικασία.
15. Ποιος υποβάλλει την έγκληση;
Άρθρο 51 (έγκληση του παθόντος) ΚΠΔ
Αν ο παθών θέλει να ζητήσει τη δίωξη της αξιόποινη πράξης, υποβάλει την έγκληση […].
16. Όταν ο ανακριτικός υπάλληλος λάβει τη μήνυση ή την αναφορά τι οφείλει να κάνει;
Άρθρο 42 παρ. 2 (μήνυση αξιόποινων πράξεων) ΚΠΔ
Αν η μήνυση έγινε σε ανακριτικό υπάλληλο, αυτός τη στέλνει χωρίς χρονοτριβή στον αρμόδιο για την ποινική δίωξη εισαγγελέας.
17. Πότε η συζήτηση μπορεί να γίνει κεκλεισμένων των θηρών;
Άρθρο 330 παρ. 1 (συζήτηση κεκλεισμένων των θυρών) ΚΠΔ
Αν η δημοσιότητα της συνεδρίασης είναι επιβλαβής στα χρηστά ήθη ή συντρέχουν ειδικοί λόγοι να προστατευθεί ο ιδιωτικός ή οικογενειακός βίος των διαδίκων, ιδίως αν η δημοσιότητα σε δίκη εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής έχει ως συνέπεια την ιδιαίτερη ψυχική ταλαιπωρία ή το διασυρμό του θύματος και μάλιστα ανηλίκου, το δικαστήριο διατάσσει τη διεξαγωγή της δίκης ή ενός μέρους της χωρίς δημοσιότητας.
18. Ποιοι μπορούν να κάνουν ερωτήσεις στον κατηγορούμενο αφού τελειώσει την απολογία του;
Άρθρο 365 παρ. 1 (απολογία του κατηγορούμενου) ΚΠΔ
[…] Αφού τελειώσει η απολογία, μπορούν να γίνουν ερωτήσεις στον κατηγορούμενο από τον διευθύνοντα τη συζήτηση, τον εισαγγελέα και τους δικαστές. Οι υπόλοιποι διάδικοι, καθώς και οι συνήγοροί τους, επιτρέπεται να υποβάλλουν ερωτήσεις στον κατηγορούμενο μόνο με τη μεσολάβηση εκείνου που διευθύνει τη συζήτηση. Ο συγκατηγορούμενος έχει το δικαίωμα να υποβάλλει απευθείας ερωτήσεις στον έτερο κατηγορούμενο που τον ενοχοποιεί.
19. Πότε μια απόφαση είναι εκτελεστή;
Άρθρο 545 ΚΠΔ
Η καταδικαστική απόφαση και κάθε διάταξη του δικαστή ή του εισαγγελέα εκτελείται μόλις γίνει αμετάκλητη, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά σε ειδικές περιπτώσεις.
20. Ποια η σύνθεση των ποινικών δικαστηρίων;
Άρθρο 7 παρ. 1 (δικαστήρια που δικάζουν τα κακουργήματα) ΚΠΔ
Τα δικαστήρια που δικάζουν τα κακουργήματα, συγκροτούνται ως εξής: α) Το μικτό ορκωτό δικαστήριο συγκροτείται από τον πρόεδρο πρωτοδικών ή τον αναπληρωτή του, δύο (2) πρωτοδίκες και τέσσερις (4) ενόρκους β) το μικτό ορκωτό εφετείο συγκροτείται από τον πρόεδρο εφετών, δύο (2) εφέτες και τέσσερις (4) ενόρκους γ) Το μονομελές εφετείο συντίθεται από τον πρόεδρο εφετών ή εφέτη δ) το τριμελές εφετείο διακρίνεται ιεραρχικά ι) σε τριμελές εφετείο που δικάζει εφέσεις κατά αποφάσεων τριμελούς εφετείου ιι) σε τριμελές εφετείο που δικάζει κακουργήματα σε πρώτο βαθμό και εφέσεις κατά αποφάσεων μονομελούς εφετείου επί κακουργημάτων ιιι) σε τριμελές εφετείο που δικάζει εφέσεις κατά πλημμελημάτων […] Στις υποπερ. ιι) και ιιι) το τριμελές εφετείο συντίθεται από τον πρόεδρο εφετών ή τον αναπληρωτή του και από δύο (2) εφέτες.
21. Ποιος είναι ο εισαγγελέας σε ΜΟΔ & ΜΟΕ;
Άρθρο 9 παρ. 4 ΚΠΔ
Ο εισαγγελέας των εφετών ή άλλος εισαγγελέας ή αντιεισαγγελέας του ίδιου εφετείου ασκεί καθήκοντα εισαγγελέα στο μικτό ορκωτό εφετείου της έδρας του και στα μικτά ορκωτά δικαστήρια της έδρας και της περιφέρειας του στα οποία προσδιορίζει τις υποθέσεις. Μπορεί επίσης να αναθέτει σε εισαγγελέα πρωτοδικών να εκτελεί καθήκοντα εισαγγελέα στα μικτά ορκωτά δικαστήρια της έδρας και της περιφέρειάς του […].
22. Ποιοι οι λόγοι εξαίρεσης κατά δικαστικών προσώπων και μέχρι πότε πρέπει να γίνει η αίτηση εξαίρεσης;
Άρθρο 15 (λόγοι εξαίρεσης) ΚΠΔ
Όλα τα δικαστικά πρόσωπα του προηγούμενου άρθρου είναι εξαιρετέα, αν συντρέχουν οι λόγοι αποκλεισμού του άρθρου αυτού ή αν προκάλεσαν ή προκαλούν υπόνοιες μεροληψίας, δηλαδή αν υπάρχουν γεγονότα που μπορούν να δικαιολογήσουν εμφανώς δυσπιστία για την αμεροληψία τους.
Άρθρο 16 παρ. 2 (ποιοι και πότε προτείνουν την εξαίρεση)
Οι αιτήσεις εξαίρεσης κατά των δικαστικών προσώπων που συμπράττουν ή πρόκειται να συμπράξουν στην ίδια διαδικαστική ενέργεια, εφόσον στηρίζονται σε ήδη υπάρχοντες λόγους, υποβάλλονται εφάπαξ ως προς όλους τους λόγους εξαίρεσης και καθ΄ όλων των προσώπων αυτών πριν από τη διαδικαστική αυτή ενέργεια. Το δικαστήριο ή το δικαστικό συμβούλιο αποφαίνονται με ενιαία απόφαση. Κάθε μεταγενέστερη αίτηση δεν λαμβάνεται υπόψη και απορρίπτεται ως απαράδεκτη από το ίδιο δικαστήριο ή συμβούλιο, εκτός αν ταυτόχρονα αποδεικνύεται ότι ο λόγος εξαίρεσης ανέκυψε μεταγενέστερα […].
23. Επιτρέπεται ανάκληση της παραίτησης από την άσκησης του δικαιώματος της έγκλησης;
Άρθρο 54 παρ. 2 ΚΠΔ
[…] Ανάκληση της παραίτησης δεν επιτρέπεται.
24. Σε τι διαφέρει η έγκληση από τη μήνυση; Ανακαλείται η έγκληση;
Άρθρο 42 παρ. 1 ΚΠΔ
Εκτός από αυτόν που αδικήθηκε και οποιοσδήποτε άλλος έχει το δικαίωμα να καταγγείλει στην αρχή τις αξιόποινες πράξεις που διώκονται αυτεπαγγέλτως, τις οποίες πληροφορήθηκε με οποιοδήποτε τρόπο.
Άρθρο 51 παρ. 1 ΚΠΔ
Αν ο παθών θέλει να ζητήσει τη δίωξη της αξιόποινης πράξης, υποβάλλει την έγκληση […].
Άρθρο 55 παρ. 1 ΚΠΔ
Ο εγκαλών μπορεί είτε ο ίδιος είτε με ειδικό πληρεξούσιο να ανακαλέσει την έγκληση.
25. Αν απορριφθεί η έγκληση τι μπορεί να κάνει ο εγκαλών;
Άρθρο 52 (δικαίωμα προσφυγής του εγκαλούντος επί απόρριψης της έγκλησης) ΚΠΔ
Ο εγκαλών έχει δικαίωμα μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από την επίδοση της διάταξης του εισαγγελέα πλημμελειοδικών σύμφωνα με τις παρ. 2 και 3 του προηγούμενου άρθρου, να προσφύγει κατά αυτής στον αρμόδιο εισαγγελέα εφετών. Η προσφυγή ασκείται με τον τρόπο που προβλέπεται στο άρθρο 474.
26. Γραμματέας αντιλαμβάνεται ότι ένας εκ των μαρτύρων είναι ξάδελφος της γυναίκας του. Τι γίνεται σε αυτήν την περίπτωση;
Άρθρο 14 παρ. 1 (λόγοι αποκλεισμού) ΚΠΔ
Εκτός από όσα ορίζονται ειδικά στον κώδικα οργανισμού δικαστηρίων και κατάστασης δικαστικών λειτουργών και στον κώδικα αυτόν, δεν μπορούν στην ίδια ποινική υπόθεση να ασκήσουν έργα ανακριτή, δικαστή, εισαγγελέα ή γραμματέα όσοι είναι μεταξύ τους συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας έως και τον τρίτο βαθμό. Ο λόγος αποκλεισμού που οφείλεται στη σχέση από γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης και στην αγχιστεία εξακολουθεί να υπάρχει και μετά τη λύση του γάμου ή του συμφώνου συμβίωσης.
Άρθρο 14 παρ. 2 ΚΠΔ
Από την άσκηση των παραπάνω έργων σε ποινική υπόθεση αποκλείεται επίσης: […] δ) όποιος εξετάστηκε ως μάρτυρας ή γνωμοδότησης ως πραγματογνώμονας ή τεχνικός σύμβουλος στην ίδια υπόθεση […].
Άρθρο 16 παρ. 1 ΚΠΔ
Δικαίωμα να προτείνουν την εξαίρεση έχουν ο εισαγγελέας, ο κατηγορούμενος και ο παριστάμενος για την υποστήριξη της κατηγορίας.
27. Πως εξετάζεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά την ποινική διαδικασία;
Άρθρο 214 (εξέταση Προέδρου της Δημοκρατίας) ΚΠΔ
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξετάζεται κατά την προδικασία στην κατοικία του. Όταν καλείται στο ακροατήριο, εξετάζεται πρώτος και κατόπιν μπορεί να αποχωρήσει, εκτός αν το δικαστήριο διατάξει διαφορετικά.
28. Πότε εκτελείται μια αθωωτική απόφαση;
Άρθρο 547 (πότε εκτελείται η αθωωτική απόφαση) ΚΠΔ
Η αθωωτική απόφαση εκτελείται μόλις απαγγελθεί, εκτός αν σε ειδικές περιπτώσεις ο νόμος ορίζει διαφορετικά.
29. Τι δικάζει ο Άρειος Πάγος ως ακυρωτικό δικαστήριο;
Άρθρο 10 παρ. 1 ΚΠΔ
Ο Άρειος Πάγος ως ακυρωτικό δικαστήριο δικάζει τις αιτήσεις αναίρεσης κατά των αποφάσεων και βουλευμάτων
30. Από ποιον γίνεται η παραίτηση από το δικαίωμα έγκλησης;
Άρθρο 54 παρ. 1 ΚΠΔ
Η παραίτηση από το δικαίωμα έγκλησης γίνεται από τον ίδιο τον δικαιούμενο ή από αντιπρόσωπό του που έχει ειδική πληρεξουσιότητα κατά το άρθρο 42, σε συμβολαιογράφο, στον εισαγγελέα ή σε οποιονδήποτε ανακριτικό υπάλληλο και συντάσσεται σχετική έκθεση.
31. Ποιες κατηγορίες προσώπων δεν εμπίπτουν στην ποινική δικαιοδοσία;
Άρθρο 2 (εξαιρέσεις από την ποινική δικαιοδοσία) ΚΠΔ
Στη δικαιοδοσία των ελληνικών ποινικών δικαστηρίων δεν εμπίπτουν α) οι αρχηγοί των ξένων κρατών, β) οι διπλωματικοί αντιπρόσωποί τους που είναι διαπιστευμένοι στην Ελλάδα, γ) το προσωπικό της διπλωματικής αντιπροσωπείας ξένου κράτους που είναι διαπιστευμένο στην Ελλάδα, δ) τα μέλη της οικογένειας των προσώπων που αναφέρονται στα στοιχεία ‘ και β’ και κατοικούν μαζί τους, ε) το υπηρετικό προσωπικό των προσώπων που αναφέρονται στα στοιχεία α’ και β’ όταν έχει την ίδια υπηκοότητα και στ) όλα τα άλλα πρόσωπα που αναλαμβάνουν το προνόμιο της ετεροδικίας με βάση είτε συμβάσεις που έχουν συναφθεί με άλλα κράτη είτε διεθνή έθιμα που γίνονται αποδεκτά από όλα τα κράτη.
32. Ποιος παρίσταται υποχρεωτικά στις συνεδριάσεις των ποινικών δικαστηρίων;
Άρθρο 12 (παράσταση του εισαγγελέα στο ακροατήριο) ΚΠΔ
Στις συνεδριάσεις των ποινικών δικαστηρίων παρίσταται υποχρεωτικά ο εισαγγελέας και, όπου προβλέπεται ότι η διάρκεια της δίκης θα είναι μακρά, μπορεί να οριστεί και ένας νόμιμος αναπληρωτής τους.
33. Από ποιους δικαστές αποτελείται το ΜΟΔ;
Άρθρο 7 παρ. 1 ΚΠΔ
[…] Το μικτό ορκωτό δικαστήριο συγκροτείται από τον πρόεδρο πρωτοδικών ή τον αναπληρωτή του, δύο (2) πρωτοδίκες και τέσσερις (4) ενόρκους […].
34. Από ποιους αποτελείται το Τριμελές Δικαστήριο Ανηλίκων;
Άρθρο 6 παρ. 2 ΚΠΔ
Το τριμελές δικαστήριο ανηλίκων συγκροτείται από τον δικαστή ανηλίκων που αναφέρεται στην παρ. 1 και από δύο πρωτοδίκες, που ορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του κώδικα οργανισμού δικαστηρίων και κατάστασης δικαστικών λειτουργών. Στο δικαστήριο αυτό προεδρεύει, αν είναι δυνατό, ο δικαστής ανηλίκων.
35. Τι λέει το τεκμήριο της αθωότητας; Μπορείτε να μας το εξηγήσετε;
Άρθρο 71 (τεκμήριο αθωότητας κατηγορούμενου) ΚΠΔ
Οι ύποπτοι και οι κατηγορούμενοι τεκμαίρονται αθώοι μέχρι να αποδειχθεί η ενοχή τους σύμφωνα με τον νόμο.
Το τεκμήριο αθωότητας σημαίνει ότι, όταν υπήρξε ποινική κατηγορία και η ποινική διαδικασία κατέληξε σε αθώωση, το πρόσωπο που ήταν το υποκείμενο της ποινικής διαδικασίας είναι αθώο ενώπιον του νόμου και πρέπει να τυγχάνει εφεξής μεταχείρισης αντίστοιχης της αθωότητας αυτής. Επομένως, το τεκμήριο της αθωότητας εξακολουθεί να ισχύει μετά την ολοκλήρωση της ποινικής διαδικασίας για να διασφαλίσει ότι όσον αφορά οποιαδήποτε κατηγορία που δεν έχει αποδειχθεί, η αθωότητα του υπό κρίση προσώπου τυγχάνει σεβασμού (Φλώρου, Χ. βλ. https://www.esdi.gr/nex/images/stories/pdf/epimorfosi/2017/florou.pdf)
36. Πότε χαρακτηρίζεται κάποιος κατηγορούμενος;
Άρθρο 72 ΚΠΔ
Την ιδιότητα του κατηγορούμενου την αποκτά εκείνος εναντίον του οποίου ο εισαγγελέας άσκησε ρητά την ποινική δίωξη και εκείνος στον οποίο σε οποιοδήποτε στάδιο της ανάκρισης αποδίδεται η αξιόποινη πράξη.
37. Ποιοι είναι οι διάδικοι στην ποινική δίκη;
Άρθρο 70 παρ. 1 (διάδικοι στην ποινική δίκη) ΚΠΔ
Διάδικοι στην ποινική δίκη είναι ο ύποπτος, ο κατηγορούμενος και αυτός που παρίσταται για την υποστήριξη της κατηγορίας […].
38. Πότε θεωρείται ότι υπάρχει αυτόφωρο έγκλημα;
Άρθρο 242 παρ. 1 ΚΠΔ
Αυτόφωρο είναι το έγκλημα του οποίου ο δράστης καταλαμβάνεται την ώρα που το τελεί.
Άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠΔ
Θεωρείται επίσης ότι υπάρχει αυτόφωρο έγκλημα όταν ο δράστης καταδιώκεται αμέσως μετά την πράξη από τη δημόσια δύναμη ή από τον παθόντα ή με δημόσια κραυγή, όπως και όταν συλλαμβάνεται σε χρόνο πολύ κοντινό στην αξιόποινη πράξη με αντικείμενα ή ίχνη από τα οποία συνάγεται η διάπραξη του εγκλήματος […].
39. Με ποιους τρόπους τελειώνει μια ποινική δίκη;
Άρθρο 368 (πως τελειώνει η ποινική δίκη) ΚΠΔ
Η ποινική δίκη τελειώνει α) με την καταδίκη ή την αθώωση του κατηγορουμένου β) με την οριστική παύση της ποινικής δίωξης, όταν έχει γίνει παραίτηση από το δικαίωμα της έγκλησης ή όταν έχει γίνει ανάκλησή της ή όταν έχει αμνηστευθεί η πράξη ή έχει παραγραφεί το αξιόποινό της ή όταν ο κατηγορούμενος έχει πεθάνει γ) με την κήρυξη της ποινικής δίωξης απαράδεκτης στις περιπτώσεις που υπάρχει δεδικασμένο ή εκκρεμοδικία (άρθρο 57) ή όταν δεν υπάρχει η έγκληση, αίτηση ή άδεια (άρθρα 41, 53, 56) που απαιτείται για τη δίωξη […].
40. Τι είναι η ποινική δικαιοδοσία και ποια δικαστήρια την ασκούν;
Ως ποινική δικαιοδοσία νοείται η εξουσία των ποινικών δικαστηρίων, για τον κολασμό των εγκλημάτων, και τη λήψη όλων των μέτρων που προβλέπουν οι ποινικοί νόμοι (βλ. εισήγηση σεμιναρίου ΕΣΔΙ της 15/11/2023 https://www.esdi.gr/wp-content/uploads/2024/01/zarkantzias_2023.pdf)
Άρθρο 1 (ποινικά δικαστήρια)
Ποινική δικαιοδοσία ασκούν τα εξής δικαστήρια: α) τα πλημμελειοδικεία, β) τα δικαστήρια των ανηλίκων, γ) τα μικτά ορκωτά δικαστήρια, δ) τα εφετεία, ε) ο Άρειος Πάγος.
41. Πότε το δικαστήριο αποφασίζει να μην εξετάσει έναν μάρτυρα;
Άρθρο 210 (μη εξεταζόμενοι ως μάρτυρες στο ακροατήριο) ΚΠΔ
Με ποινή ακυρότητας της διαδικασίας δεν εξετάζονται ως μάρτυρες στο ακροατήριο: α) όσοι άσκησαν εισαγγελικά ή ανακριτικά καθήκοντα ή έργα γραμματέα της ανάκρισης στην ίδια υπόθεση β) όσοι έχουν παραπεμφθεί να δικαστούν για την ίδια πράξη, ωσότου αμετακλήτως κριθεί η ενοχή τους γ) όσοι κηρύχθηκαν αμετακλήτως ένοχοι για την πράξη που εκδικάζεται, και αν ακόμη δεν τους επιβλήθηκε ποινή.
42. Ποιος παρευρίσκεται πάντα στις δημόσιες συνεδριάσεις των δικαστηρίων;
Άρθρο 13 παρ. 2 ΚΠΔ
Στις δημόσιες συνεδριάσεις των δικαστηρίων παρευρίσκεται πάντοτε ένας δικαστικός γραμματέας, ο οποίος συντάσσει τα πρακτικά με ευθύνη δική του και του δικαστή που διευθύνει τη συνεδρίαση.
43. Πως γίνεται η ανάκριση και ποιος ο σκοπός της;
Άρθρο 242 ΚΠΔ
Η ανάκριση γίνεται πάντοτε εγγράφως και χωρίς δημοσιότητα, διενεργείται με την παρουσία δικαστικού γραμματέα ή δεύτερου ανακριτικού υπαλλήλου ή αν δεν υπάρχουν αυτοί, με παρουσία δύο μαρτύρων […]. Αν δεν είναι δυνατό να βρεθούν τέτοιοι μάρτυρες, όποιος διενεργεί την ανάκριση είναι υποχρεωμένος να την ολοκληρώσει και μόνος του […].
Άρθρο 239 παρ. 1 (σκοπός της ανάκρισης) ΚΠΔ
Σκοπός της κύριας ανάκρισης είναι η συλλογή των αναγκαίων αποδεικτικών στοιχείων για να βεβαιωθεί η τέλεση εγκλήματος και να αποφασιστεί αν πρέπει να εισαχθεί κάποιος σε δίκη γι’ αυτό.
44. Ποιοι μάρτυρες έχουν δικαίωμα να αρνηθούν τη μαρτυρία τους;
Άρθρο 222 (μάρτυρες συγγενείς του κατηγορουμένου) ΚΠΔ
Σύζυγος και συγγενείς εξ αίματος του κατηγορούμενου έως και τον τρίτο βαθμό, έχουν δικαίωμα να αρνηθούν τη μαρτυρία τους και στην προδικασία και στο ακροατήριο […].
45. Πότε παύει η ιδιότητα του κατηγορούμενου;
Άρθρο 73 (διάρκεια και παύση της ιδιότητας του κατηγορούμενου) ΚΠΔ
Ο κατηγορούμενος διατηρεί την ιδιότητα του ωσότου εκδοθεί αμετάκλητο απαλλακτικό βούλευμα ή αμετάκλητη καταδικαστική ή αθωωτική απόφαση και την αποκτά εκ νέου στις περιπτώσεις του άρθρου 57 παρ. 2.
