Η κοινή βούληση των δύο ηγετών να συνεχίσουν την προσπάθεια επαναπροσέγγισης που έχει ξεκινήσει από τον Ιούλιο του 2023 με έμφαση στην θετική ατζέντα και στην οικονομία, αλλά και η ταυτόχρονη επιβεβαίωση των σημαντικών διαφωνιών ανάμεσα στις δύο χώρες, συνθέτουν το βασικό συμπέρασμα από την χθεσινή συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν, στην Άγκυρα.
Η τέταρτη συνάντηση στη διάρκεια του τελευταίου δεκαμήνου, η οποία συνοδεύθηκε από την υπογραφή δύο ακόμη συμφωνιών στα πεδία της Πολιτικής Προστασίας και της Υγείας και την σύσταση του Ελληνοτουρκικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου, δεν σηματοδοτεί κάποιο ουσιαστικό βήμα προς τα εμπρός- άλλωστε οι προσδοκίες εξαρχής δεν ήταν υψηλές- είναι σαφές όμως ότι διατηρεί ζωντανό το θετικό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ενεργούς τους διαύλους επικοινωνίας.
Νέα ορόσημα αποτελούν πλέον η συνάντηση που προγραμματίζεται να έχουν οι δύο ηγέτες τον προσεχή Σεπτέμβριο, στην Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, αλλά και το επόμενο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που εφόσον όλα εξελιχθούν σύμφωνα με τον προγραμματισμό, θα διεξαχθεί στην Άγκυρα περί το τέλος του έτους.
Κυβερνητικές πηγές μιλούν για καλό κλίμα στην συνάντηση, η οποία διήρκεσε, στην κλειστή της μορφή, περίπου μιάμιση ώρα, επισημαίνουν πως οι δύο ηγέτες αναγνώρισαν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στις διμερείς σχέσεις τους τελευταίους μήνες, ενώ θεωρούν σημαντικό ότι παρά τις διαφωνίες, εστίασαν στα θετικά.
Συμφωνήθηκε επίσης να συνεχιστούν και οι συναντήσεις στη βάση του οδικού χάρτη των τριών αξόνων που έχουν συμφωνηθεί από το Βίλνιους: Πολιτικός διάλογος, θετική ατζέντα, Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Το στίγμα της επιλογής των δύο ηγετών να στηριχθούν στην θετική ατζέντα ως μόνη επί της ουσίας ρεαλιστική βάση για να διατηρείται το θετικό κλίμα, δίνει και η επισήμανση Μητσοτάκη πως " δείξαμε ότι δίπλα στις διαπιστωμένες διαφωνίες μας μπορούμε να γράφουμε μία παράλληλη σελίδα, με τις συμφωνίες μας».
Ο ίδιος διαμήνυσε ότι «το σήμερα δεν πρέπει να μένει αιχμάλωτο του χθες και δεν πρέπει ούτε να ναρκοθετεί και το αύριο».
Το ερώτημα βέβαια που μένει να απαντηθεί από τις εξελίξεις, είναι εάν η "θετική ατζέντα" την οποία προτάσσουν μπορεί από μόνη της- δεδομένου ότι οι διαφωνίες παραμένουν μεγάλες στα άλλα ζητήματα - να διατηρήσει επί μακρόν το θετικό αυτό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
«Είμαστε αποφασισμένοι να εστιάσουμε την θετική ατζέντα», τόνισε από την πλευρά του και ο κ. Ερντογάν, ο οποίος επέμεινε επί της ουσίας στις θέσεις της χώρας του μιλώντας και πάλι για «τουρκική" μειονότητα, αλλά και για αλληλένδετα προβλήματα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Επέλεξε πάντως να δώσει έμφαση στο ζήτημα της διαφωνίας για την Χαμάς, την οποία ο ίδιος δεν θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση, αλλά αντιστασιακή, σχολιάζοντας μάλιστα πως αν την ονομάσετε τρομοκρατική οργάνωση, αυτό θα μας λυπούσε.
Ταυτόχρονα όμως εξέφρασε ικανοποίηση για την στάση που τήρησε η χώρα μας στην ψηφοφορία στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών για τα αυξημένα δικαιώματα και προνόμια της Παλαιστίνης.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός, που λίγο νωρίτερα είχε τονίσει πως η θέση της Αθήνας είναι ότι «το Ισραήλ είχε κάθε δικαίωμα να αμυνθεί σε μία αιματηρή και προκλητική εισβολή τρομοκρατών στο έδαφός του», πήρε τον λόγο ζητώντας από τον Τούρκο Πρόεδρο να συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε στο θέμα αυτό, αλλά "ας συμφωνήσουμε ότι συμφωνούμε στην ανάγκη αυτή την στιγμή να υπάρχει μία άμεση κατάπαυση του πυρός και πάνω απ’ όλα να προστατευθούν οι άμαχοι Παλαιστίνιοι που είναι και τα άδικα, τα μεγάλα θύματα αυτού του πολέμου».
Ταυτόχρονα ο Έλληνας πρωθυπουργός ξεκαθάρισε πάντως ότι "θα ήταν κολοσσιαίο λάθος να εκδηλωθεί μία χερσαία επίθεση του Ισραήλ στην Ράφα".
Η αναφορά του Τούρκου Προέδρου σε «τουρκική μειονότητα» στην Θράκη έλαβε άμεσα απάντηση από τον κ. Μητσοτάκη που τόνισε ότι ο χαρακτηρισμός ως θρησκευτικής προβλέπεται ρητά στην Συνθήκη της Λωζάνης, ενώ πρόσθεσε ότι το έμπρακτο ενδιαφέρον της ελληνικής Πολιτείας για την ευημερία της μουσουλμανικής μειονότητας εκδηλώνεται με την αυτονόητη τήρηση των αρχών ισονομίας και ισοπολιτείας όπως για όλους τους Έλληνες πολίτες, αλλά και με την λήψη ειδικών μέτρων που απολαμβάνουν οι μουσουλμάνοι της χώρας μας.
Υπογράμμισε μάλιστα με νόημα πως θα ήταν ευχής έργον αν την ίδια άνθιση γνώριζε και ο διαρκώς συρρικνούμενος ελληνισμός στην Τουρκία.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός έθεσε, όπως είχε προαναγγείλει, και το θέμα της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε τέμενος και τόνισε μεταξύ άλλων ότι στο πνεύμα της αρμονικής συνύπαρξης εντάσσεται και ο σεβασμός των διεθνών κανόνων προστασίας της θρησκευτικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς, ιδίως όταν μιλάμε για μνημεία τα οποία αποτελούν πανανθρώπινη περιουσία υπό την ομπρέλα της UNESCO .
Τα πεδία συμφωνίας των δύο ηγετών αφορούν στον στόχο για διπλασιασμό των διμερών εμπορικών σχέσεων, που φθάνουν τα 5,8 δις δολάρια, μέσα στην επόμενη πενταετία, αλλά και το μεταναστευτικό όπου ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε πως η συνεργασία των δύο χωρών αποδίδει και πρέπει να συνεχιστεί και να ενταθεί, ενώ επανέλαβε ότι η Ελλάδα ανέκαθεν συμφώνησε και εξακολουθεί να συμφωνεί στην χρηματοδότηση της Τουρκίας από την ΕΕ στο μεταναστευτικό.
Σε ότι αφορά την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας ο Έλληνας πρωθυπουργός υπογράμμισε πως η χώρα μας υποστήριξε και υποστηρίζει την ενταξιακή διαδρομή, με προϋπόθεση βέβαια την ενσωμάτωσή της στο ευρωπαϊκό κεκτημένο και εκτίμησε ότι τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου δίνουν θετική προοπτική στην επανεκκίνηση των ευρωτουρκικών σχέσεων εκφράζοντας την ελπίδα ότι θα ερμηνευτούν σωστά και τονίζοντας ότι μπορούν και πρέπει να αξιοποιηθούν και από την τουρκική πλευρά.
Ο κ. Μητσοτάκης ξεκαθάρισε εξάλλου ότι το Κυπριακό παραμένει ζήτημα υψίστης σημασίας για την χώρα μας, « ζήτημα στο οποίο προφανώς και διαφωνούμε, όμως το αντίδοτο σε οποιοδήποτε αδιέξοδο δεν μπορεί να είναι άλλο από το διάλογο», όπως είπε.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε ότι μετά τον ορισμό της κας Holguín ως προσωπικής εκπροσώπου του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, πρέπει να της δοθεί χρόνος για την αναζήτηση μίας λύσης στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού, ξεκινώντας με την εποικοδομητική συζήτηση μεταξύ των δύο μερών.
