Ο Κώστας Δουζίνας χαρακτηρίζει εσφαλμένη την ερμηνεία του καταστατικού του ΣΥΡΙΖΑ που έκανε ο Ξενοφών Κοντιάδης, σε ό,τι αφορά στην καθαίρεση του Στέφανου Κασσελάκη. Παράλληλα, η Δανάη Κολτσίδα εξηγεί γιατί είναι πολιτικά προβληματικό να παραμείνει ως υπηρεσιακός πρόεδρος.
Ο Ξενοφών Κοντιάδης υποστήριξε ότι «η άρση της εμπιστοσύνης δεν προκύπτει από το καταστατικό ότι συνεπάγεται έκπτωση του προέδρου». Ο Κώστας Δουζίνας απαντά ότι αυτό είναι μια εσφαλμένη ερμηνεία.
«Η ερμηνεία είναι εσφαλμένη. Η άρση εμπιστοσύνης σε θεσμικό παράγοντα (πρωθυπουργό, υπουργό, δήμαρχο κλπ.) από το σώμα στο οποίο λογοδοτεί σημαίνει την αυτόματη έκπτωση του οποιαδήποτε ερμηνευτική μέθοδο υιοθετήσουμε. Διαφορετικά έχουμε την παράδοξη λύση ότι ένας πρόεδρος παραμένει στην θέση του παρ΄ ότι έχει εκδιωχθεί από το μόνο κυρίαρχο σώμα», επισημαίνει σε ανάρτηση ο καθηγητής Νομικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Κολέγιο Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.
Στη συνέχεια αναφέρεται στο αν ο Στέφανος Κασσελάκης, μετά την αποπομπή του, μπορούσε να παραμείνει ως υπηρεσιακός πρόεδρος, μέχρι τις εκλογές στον ΣΥΡΙΖΑ. «Αυτό είναι κάτι που μπορούσε να αποφασίσει η Κεντρική Επιτροπή, εφ' όσον υπήρχε η σχετική πρόταση. Ο κ. Κασσελάκης με την πρόωρη αποχώρηση του από την αίθουσα συνεδρίασης απέρριψε εμπράκτως οποιαδήποτε τέτοια πρόταση που δεν υπήρξε εξ άλλου», επισημαίνει για αυτό το ζήτημα ο Κώστας Δουζίνας.
Πάντως, συμφωνεί με τον συνταγματολόγο πως «αν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε λειτουργήσει με πολιτική σωφροσύνη και θεσμική πιστότητα, ο κ. Κασσελάκης δεν είχε εκλεγεί πρόεδρος».
Από την πλευρά της, η Δανάη Κολτσίδα αρχικά αναφέρεται σε τρεις μεθόδους ερμηνείας του καταστατικού. Στη συνέχεια, κάνει αναφορά στο τι έπραξε ο Αλέξης Τσίπρας μετά την παραίτησή του, όταν επέλεξε να απέχει από την άσκηση των καθηκόντων του προέδρου «επιδεικνύοντας πολιτική αξιοπρέπεια».
«Είναι λοιπόν κατ' εμέ τουλάχιστον πολιτικά προβληματικό, αφήνοντας τα νομικά στην άκρη, να επιζητά να παραμείνει στη θέση του (ουσία και όχι τύποις) και να παίρνει πολιτικές (και διοικητικές, από τη στιγμή που τα οικονομικά του κόμματος έχουν βρεθεί στο επίκεντρο της εσωκομματικής αντιπαράθεσης) αποφάσεις ένας πρόεδρος σε βάρος του οποίου υποβλήθηκε και υπερψηφίστηκε πρόταση μομφής από το ανώτατο κομματικό όργανο», τονίζει η νομικός και πολιτική επιστήμονας.
«Εμμέσως άλλωστε αυτό αναγνώρισε ο ίδιος ο κ. Κασσελάκης, όταν αποχώρησε από τη συνεδρίαση και από το γραφείο του μετά την ευδοκίμηση της μομφής, καθώς και με τη μαζική παραίτηση των άμεσων συνεργατών του», συμπληρώνει.
Η ανάρτηση του Κώστα Δουζίνα
Μια απάντηση στον Ξενοφώντα Κοντιάδη ως προς τις διαδικασίες του ΣΥΡΙΖΑ
Σύμφωνα με το άρθρο 20 του Καταστατικού του ΣΥΡΙΖΑ «Ο/Η πρόεδρος λειτουργεί στο πλαίσιο των αποφάσεων της Κεντρικής Επιτροπής. Σε περίπτωση άρσης της εμπιστοσύνης της Κεντρικής Επιτροπής από το 50% +1 των μελών της προς τον πρόεδρο συγκαλείται έκτακτο συνέδριο».
1. Ο φίλος Ξενοφών, που έχει πλουτίσει τη δημόσια συζήτηση με τις πολλαπλές παρεμβάσεις του, νομίζω κάνει λάθος στην πρόσφατη ανάρτηση του για τη διαδικασία μομφής της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ που αναμεταδόθηκε ευρέως. Ο κ. Κοντιάδης υποστηρίζει ότι το άρθρο 20 δεν «συνεπάγεται έκπτωση του προέδρου αλλά σύγκληση εκτάκτου συνεδρίου» και επομένως ο κ. Κασσελάκης κακώς θεωρείται αποπεμφθείς και κακώς αυτός και οι συνεργάτες εγκατέλειψαν τις θέσεις και τα γραφεία τους.
Η ερμηνεία είναι εσφαλμένη. Η άρση εμπιστοσύνης σε θεσμικό παράγοντα (πρωθυπουργό, υπουργό, δήμαρχο κλπ.) από το σώμα στο οποίο λογοδοτεί σημαίνει την αυτόματη έκπτωση του οποιαδήποτε ερμηνευτική μέθοδο υιοθετήσουμε. Διαφορετικά έχουμε την παράδοξη λύση ότι ένας πρόεδρος παραμένει στην θέση του παρ΄ ότι έχει εκδιωχθεί από το μόνο κυρίαρχο σώμα.
2. Υπάρχει και άλλη εκδοχή. Ο Ξενοφών μπορεί να εννοεί κάτι που δεν το λέει, δηλαδή ότι μετά την αποπομπή του ο κ. Κασσελάκης παραμένει «υπηρεσιακός» πρόεδρος μέχρι την εκλογή νέου προέδρου. Αυτό είναι κάτι που μπορούσε να αποφασίσει η ΚΕ εφ΄ όσον υπήρχε η σχετική πρόταση. Ο κ. Κασσελάκης με την πρόωρη αποχώρηση του από την αίθουσα συνεδρίασης απέρριψε εμπράκτως οποιαδήποτε τέτοια πρόταση που δεν υπήρξε εξ άλλου.
3. Ο κ. Κοντιάδης επίσης υποστηρίζει ότι η ψηφοφορία που οδήγησε στην άρση εμπιστοσύνης είναι προβληματική, γιατί παρ’ όλο που ήταν μυστική, 210 μέλη ψήφισαν διά μυστικής ψηφοφορίας, ενώ 64 τηλεφωνικά, επομένως η ψήφος τους δεν ήταν μυστική. Καταλήγει ότι δεν υπήρχε «θεσμική σοβαρότητα» και αυτές οι διαδικασίες θυμίζουν «τριτοκοσμική χώρα» - χαρακτηρισμό που προσβάλλει ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας. Δεν χρειάζονται πια τέτοιες αναφορές από εμάς τους «πολιτισμένους».
Ο κ. Κοντιάδης έχει δίκιο για το παράδοξο της διττής ψηφοφορίας. Εν τούτοις η απόφαση έγινε αποδεκτή και από τις δύο πλευρές και εγκρίθηκε από την Κεντρική Επιτροπή. Επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει συνταγματικό δικαστήριο (όπως και η χώρα), η οριστική ερμηνεία του καταστατικού και των σημαντικών αποφάσεων γίνεται από το ανώτατο όργανο, δλδ την Κεντρική Επιτροπή εφ’ όσον δεν βρίσκεται το Συνέδριο σε συνεδρίαση. Στη Βουλή, όταν κατατεθεί αίτημα αντισυνταγματικότητας μιας διάταξης και επιχειρηματολογήσουν οι δύο πλευρές, αποφασίζει το σώμα. Η πρακτική είναι όσοι είναι κατά της αντισυνταγματικότητας (συνήθως η πλειοψηφία) να σηκώνονται από τις θέσεις τους και ο πρόεδρος να ανακοινώνει ότι το αίτημα απορρίφθηκε. Η διαδικασία στην ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ που αποδεχόμενη την πρόταση μυστικής ψηφοφορίας και τηλεφωνικής όσων ήταν απόντες δικαιολογημένα είναι ανάλογη στην κοινοβουλευτική λύση της αντισυνταγματικότητας. Ήταν η μόνη που μπορούσε να ισχύσει στις διαδικασίες της ΚΕ.
4. Συμφωνώ απολύτως με το υστερόγραφο του κ. Κοντιάδη. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε λειτουργήσει με πολιτική σωφροσύνη και θεσμική πιστότητα, ο κ. Κασσελάκης δεν είχε εκλεγεί πρόεδρος. Η εκλογή του χωρίς την παρουσίαση των υποψηφίων και των θέσεων τους σε προηγούμενο συνέδριο όπως και πρόβλεψη και η έλλειψη καταστατικής πρόβλεψης για τα απαραίτητα χαρακτηριστικά των υποψηφίων οδήγησε τον ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή την μακρά κρίση, τις διασπάσεις και την προϊούσα παρακμή.
{https://www.facebook.com/CostasDouzinasOfficial/posts/pfbid02LhYTxCXzboMNEhcTx4oZXtDDrGuZ3eDKtG2Zd6nFisAWmwrzhrzJ2fa4WBwXWBu9l}
Δανάη Κολτσίδα: Οι ερμηνείες του καταστατικού
Επί της ουσίας δεν μου πέφτει λόγος φυσικά και δεν με ενδιαφέρει και ιδιαίτερα το θέμα. Αλλά ευκαιρίας δοθείσης, από καθαρή επαγγελματική διαστροφή, δεν μπορώ να μην πω μερικές σκέψεις με αφορμή την καθαίρεση Κασσελάκη και τα σχετικά του καταστατικού του ΣΥΡΙΖΑ…
1ον. Κανένα νομικό κείμενο (ούτε καν τα ίδια τα συντάγματα) δεν έχει κατορθώσει να προβλέψει εξαντλητικά τα πάντα. Είτε για λόγους αντικειμενικούς, μιας που η πραγματικότητα και η ποικιλία των ανθρώπινων και κοινωνικών περιστάσεων είναι τόσο πλούσια και διαρκώς εξελισσόμενη που δεν θα μπορούσε να έχει προβλεφθεί, είτε για λόγους υποκειμενικούς, εξαιτίας παραλείψεων των συντακτών του εκάστοτε κανόνα. Αυτό πολύ περισσότερο ισχύει για τα καταστατικά των κομμάτων που δεν είναι μόνο νομικά, αλλά είναι και πολιτικά κείμενα, συνήθως δε είναι αποτέλεσμα διαβούλευσης, τροποποιήσεων και συμβιβασμών εντός ενός συλλογικού σώματος (συνέδριο), με το πολιτικό διακύβευμα να προηγείται της νομικής ορθότητας και πληρότητας, ενώ συχνότατα οι συντάκτες τους ή αρκετοί εξ αυτών δεν είναι νομικοί. (Πολύ περισσότερο αυτό ισχύει στην περίπτωση του καταστατικού του ΣΥΡΙΖΑ που γράφτηκε με άλλη αρχική λογική, η οποία άλλαξε άρδην στην πορεία του συνεδρίου του 2022).
2ον. Στο νομικό πεδίο, τα κενά αυτά είναι ο λόγος που υπάρχει η νομική επιστήμη, σε αντίθετη περίπτωση ο καθένας απλώς θα διάβαζε το νομικό κείμενο. Η ερμηνεία των κανόνων και η υπαγωγή κάθε πραγματικής περίπτωσης σε αυτούς είναι το αντικείμενο της νομικής επιστήμης. Κι εδώ, η ερμηνεία έχει διαφορετικές μεθόδους, αλλά καμία από αυτές δεν είναι αυθαίρετη.
Μία μέθοδος π.χ. είναι η εξαγωγή συμπερασμάτων από τη σιωπή του νομικού κειμένου (argumento a silentio). Είναι π.χ. το επιχείρημα που πρότεινε ο κ. Κοντιάδης σε σχέση με τα εσωκομματικά του ΣΥΡΙΖΑ: αφού το καταστατικό δεν αναφέρει ρητά ότι ο πρόεδρος εκπίπτει αν ψηφιστεί πρόταση μομφής εναντίον του, τότε συνάγεται ότι αυτός δεν εκπίπτει. Στη βάση του επιχειρήματος αυτού βρίσκεται η υπόθεση ότι το κενό είναι ηθελημένο. Ότι ο συντάκτης του καταστατικού κανόνα εσκεμμένα δεν ανέφερε την έκπτωση γιατί δεν ήθελε αυτή να επέλθει.
Μία άλλη μέθοδος είναι η συστηματική ερμηνεία, που εντάσσει κάθε επιμέρους κανόνα στη συνολική λογική, στο συνολικό σύστημα κανόνων στο οποίο ανήκει, συνδυάζοντάς το και με άλλους κανόνες και επιχειρώντας έτσι να συμπληρώσει το κενό το οποίο θεωρεί ακούσιο. Αυτή π.χ. είναι η μέθοδος που επικαλείται ο Κ. Δουζίνας, ώστε να καταλήξει στο αντίθετο συμπέρασμα για τα εσωκομματικά του ΣΥΡΙΖΑ: ότι αφού η Κεντρική Επιτροπή θεσπίζεται ως το ανώτατο όργανο μεταξύ συνεδρίων, η άρση της εμπιστοσύνης της προς τον πρόεδρο συνεπάγεται την έκπτωσή του, κατ' αναλογία εξάλλου και όσων ισχύουν και στο κοινοβουλευτικό σύστημα.
Μία τρίτη μέθοδος, είναι η ιστορική ερμηνεία, ειδικά ενόψει του γεγονότος ότι από την ψήφιση του καταστατικού αυτού το 2022 δεν έχει μεσολαβήσει ικανός χρόνος ώστε να ισχυριστεί κανείς ότι άλλαξαν τα δεδομένα που είχαν υπόψη τους όσοι συνέταξαν και όσοι ψήφισαν το καταστατικό. Και, αν θυμάμαι καλά τις συζητήσεις που συνόδευσαν την εκλογή του προέδρου από τη βάση και τη σχετική αντιπαράθεση, η δικλείδα αυτή θεωρήθηκε ακριβώς η απάντηση στον κίνδυνο ένας πρόεδρος να είναι ανεξέλεγκτος και τέθηκε ρητά προκειμένου η ΚΕ να μπορεί να «ρίξει» τον πρόεδρο και να προκαλέσει νέα προεδρική εκλογή. Εκλογή η οποία, βάσει του καταστατικού, έπεται πάντα ενός συνεδρίου, για να μην είναι η επιλογή του προσώπου του αρχηγού ξεκομμένη από την πολιτική συζήτηση. Με βάση αυτή την ερμηνεία, θεωρώ ότι θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι όχι απλώς ο πρόεδρος εκπίπτει, αλλά το συνέδριο δεσμεύεται καταστατικά να προκηρύξει νέα προεδρική εκλογή (δεν μπορεί δηλαδή να πει «ακυρώνω τη μομφή της ΚΕ»), εκτός αν αλλάξει το καταστατικό.
3ον. Έχοντας πει αυτά, θα επιμείνω ωστόσο ότι τα θέματα είναι πολιτικά και ότι τα καταστατικά των κομμάτων είναι πρωτίστως κείμενα πολιτικής δέσμευσης και συμφωνίας. Στον δε ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει ένα πολύ πρόσφατο πολιτικό προηγούμενο: Το 2023 ο Αλέξης Τσίπρας υπέβαλε την παραίτησή του αυτοβούλως - δεν καθαιρέθηκε από κανέναν, δεν ζητήθηκε η παραίτησή του από κανέναν, δεν αμφισβητήθηκε η νομιμοποίησή του από κανέναν. Παρ' όλα αυτά (και σωστά κατά τη γνώμη μου), επέλεξε -επιδεικνύοντας πολιτική αξιοπρέπεια- να απέχει από την άσκηση των καθηκόντων του προέδρου, παρά το γεγονός ότι τύποις παρέμενε στη θέση του. Είναι λοιπόν κατ' εμέ τουλάχιστον πολιτικά προβληματικό, αφήνοντας τα νομικά στην άκρη, να επιζητά να παραμείνει στη θέση του (ουσία και όχι τύποις) και να παίρνει πολιτικές (και διοικητικές, από τη στιγμή που τα οικονομικά του κόμματος έχουν βρεθεί στο επίκεντρο της εσωκομματικής αντιπαράθεσης) αποφάσεις ένας πρόεδρος σε βάρος του οποίου υποβλήθηκε και υπερψηφίστηκε πρόταση μομφής από το ανώτατο κομματικό όργανο. Εμμέσως άλλωστε αυτό αναγνώρισε ο ίδιος ο κ. Κασσελάκης, όταν αποχώρησε από τη συνεδρίαση και από το γραφείο του μετά την ευδοκίμηση της μομφής, καθώς και με τη μαζική παραίτηση των άμεσων συνεργατών του.
4ον. Στην άποψη, τέλος, ότι τα θέματα της λειτουργίας των κομμάτων είναι πρωτίστως πολιτικά κατατείνει άλλωστε και το γεγονός ότι στην Ελλάδα για ιστορικούς λόγους, καλώς ή κακώς, το πεδίο των πολιτικών κομμάτων παραμένει σκοπίμως στην ελάχιστη αναγκαία ρύθμιση. Η χώρα μας, έχοντας την εμπειρία επάλληλων δικτατοριών και μιας μακράς περιόδου «καχεκτικής δημοκρατίας», την απαγόρευση του Κομμουνιστικού Κόμματος «και των παραφυάδων αυτού» και τις πολιτικές διώξεις, επέλεξε -σε αντίθεση με άλλες χώρες- να μην έχει ένα εξαντλητικό θεσμικό νομοθέτημα για τα πολιτικά κόμματα, παρά μόνο τις ελάχιστες εκείνες διατάξεις που απαιτούνται για τη νόμιμη λειτουργία τους (νομική προσωπικότητα, συναλλαγές, χρηματοδότηση). Με άλλα λόγια, το ίδιο το σύνταγμα στο άρθρο 29 και η βουλή μέχρι και σήμερα έχει αποφύγει να παρέμβει με υποχρεωτικούς κανόνες στη λειτουργία των κομμάτων, αφήνοντας στην εθελοντική συλλογική πολιτική δέσμευση των μελών τους τα της εσωτερικής λειτουργίας τους.
Κοντιάδης σε Δουζίνα: Οι διαδικασίες της μομφής κατά Κασελάκη είναι διάτρητες θεσμικά
Στην απάντησή του ο Ξ. Κοντιαδής σημειώνει: «Ο αγαπητός Κώστας Δουζίνας διατύπωσε στον τοίχο του στο fb μία διαφορετική άποψη από τη δική μου για όσα έγιναν με την μομφή κατά Κασελάκη. Ακολουθεί η απάντησή μου.
α. το τι ισχύει στη Βουλή ή στους δήμους δεν είναι επαρκές αντεπιχείρημα, διότι τα κόμματα αυτορυθμίζονται ως γνωστόν και μπορούν να προβλέψουν όποια διαδικασία θέλουν στα καταστατικό τους. Εδώ από την απλή γραμματική ερμηνεία του καταστατικού προκύπτει σύγκληση συνεδρίου. Αν ήθελε την έκπτωση του προέδρου, που είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό, γιατί δεν το αναφέρει με 3 λέξεις;
β. Ναι, ενδεχομένως συμφώνησαν όλοι να ακολουθήσουν αυτή τη διαδικασία με τα τηλέφωνα στην ψηφοφορία, δεν γνωρίζω το πραγματολογικό κομμάτι αν υπήρξαν αντιρρήσεις κλπ. Αυτό όμως δεν μειώνει την ασυνέπεια και τη θεσμική γελοιότητα της διαδικασίας, δηλ άλλοι να ψηφίσουν με κάλπη και άλλοι τηλεφωνικώς με ανοιχτή ακρόαση.
γ. Χαίρομαι που συμφωνούμε στο υστερόγραφο. Ομως εμμέσως το υστερόγραφο ενισχύει την άποψή μου ότι και οι διαδικασίες της μομφής κατά Κασελάκη είναι διάτρητες θεσμικά».
